Dokarmianie dolistne jest niezwykle skutecznym sposobem dostarczenia roślinom składników żywieniowych. W ten sposób możemy dostarczyć zarówno makro-, jak i mikroskładniki. Pamiętajmy jednak o tym, że makroskładniki tj. azot, fosfor, potas, magnez, wapń czy siarka powinniśmy wnosić głównie doglebowo.

Zapotrzebowanie roślin na mikroskładniki tj: bor, miedź, cynk, mangan, molibden, żelazo w dużym stopniu możemy zaspokoić właśnie poprzez zabiegi dolistne. W trakcie swojego rozwoju rośliny powinny mieć zapewnioną wymaganą ilość składników pokarmowych, z uwzględnieniem tych, które są szczególnie ważne w poszczególnych okresach rozwoju.

Dokarmianie dolistne jest uzupełnieniem nawożenia i umożliwia:

• bardzo szybkie, efektywne pobieranie dostarczonych składników pokarmowych i wykorzystanie ich przez rośliny,
• zbilansowanie i wyrównanie proporcji pomiędzy składnikami pokarmowymi,
• zwiększenie pobierania składników pokarmowych z gleby,
• zapobieganie i likwidowanie objawów niedoborów występujących na roślinach w przypadku braku któregoś z potrzebnych pierwiastków,
• zwiększenie odporności roślin na choroby,
• dobre przygotowanie ozimin do spoczynku zimowego,
• poprawę parametrów jakościowych plonu.

Niestety dość często niedobory pierwiastków mają charakter ukryty, a rośliny nie mogą się prawidłowo rozwijać. Niedobory konkretnych składników występują najczęściej w okresach najszybszego wzrostu i rozwoju roślin lub w okresach w których rozwijają się organy niezbędne do prawidłowego wzrostu, rozwoju i plonowania. Na skutek bardzo szybkiego przyrostu biomasy system korzeniowy zazwyczaj nie może zapewnić roślinie optymalnej ilości składników z gleby, a zakłócenie ich dostępności prowadzi do obniżenia i pogorszenia jakości plonu.

O pobieraniu składników pokarmowych z gleby decydują m.in. warunki glebowo-klimatyczne, zasobność gleby w przyswajalne formy składników pokarmowych, proporcje pomiędzy składnikami (zbilansowane nawożenie doglebowe), pH gleby. Jeśli któryś z tych parametrów nie jest odpowiedni to pobieranie składników pokarmowych jest mocno ograniczone. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest dokarmianie dolistne, które dość szybko pozwala nam zażegnać niedobory mikro- czy makroskładników.

Dokarmianie dolistne jest niezbędne także:

• gdy stracimy kilka tygodni wiosennej wegetacji na skutek opóźnienia wiosny, wówczas:
  • zboża ozime – mają mniej czasu na regenerację oraz kontynuację jesiennego rozkrzewienia i wytworzenie odpowiedniej liczby mocnych źdźbeł
  • zboża jare – mają skrócony okres wegetacji, który zazwyczaj skutkuje słabiej rozwiniętym systemem korzeniowym i gorszym pobieraniem składników pokarmowych z gleby,
• w integrowanej produkcji,
• zawsze wtedy gdy chcemy uzyskać wyższy i lepszy jakościowo plon.

 W uprawie zbóż kluczowe znaczenie mają:

• Miedź - rośliny dobrze zaopatrzone w ten pierwiastek posiadają większą odporność na choroby i niską temperaturę. Ze zbóż na jego niedobór najbardziej wrażliwy jest owies, pszenica i jęczmień.
• Mangan - przeciwdziała nadmiernej akumulacji azotanów w roślinie oraz zwiększa zawartość kwasu askorbinowego. Ze zbóż na jego niedobór najbardziej wrażliwy jest owies.
• Cynk - brak cynku prowadzi do zmniejszenia w roślinach zawartości białka, wpływa także na ilość kwasu indolooctowego, będącego hormonem roślinnym, co skutkuje spowolnieniem wzrostu roślin. Ze zbóż na jego niedobór najbardziej wrażliwa jest kukurydza.

Tabela 1. Pobranie mikroelementów przez zboża (w g/tonę ziarna + odpowiednia masa słomy)

Źródło: farmer.pl

Tabela 2. Wrażliwość roślin uprawnych na niedobór mikroskładników

Źródło: Grzebisz W. 2009. Nawożenie Roślin Uprawnych. Nawozy i Systemy Nawożenia 2. PWRiL. Poznań.

1 – wrażliwość bardzo niska

2 – wrażliwość mała, niedobory ujawniają się rzadko

3 – wrażliwość duża, średnia reakcja rośliny na niedobór składnika, objawy niedoboru niewidoczne (utajone)

4 – wrażliwość bardzo duża, silna reakcja rośliny na niedobór składnika, widoczne objawy niedoboru

Zboża powinniśmy dokarmiać dolistnie szczególnie w fazie koniec krzewienia/początek strzelania w źdźbło. W tym okresie obecność mikroskładników ma bardzo duże znaczenie, gdyż wpływają one na przemiany azotu w roślinie, a także jakość ziarna.

 Czym dokarmiać?

1. w końcu fazy krzewienia możemy zastosować dolistnie 15% roztwór mocznika (np. mocznik.pl) z dodatkiem miedzi, manganu, molibdenu i boru,
2. w końcu fazy strzelania w źdźbło stosujemy dolistnie 5‑6% roztwór mocznika (np. mocznik.pl) z nawozem zawierającym mangan i bor,
3. i dodatkowo w fazie kłoszenia (szczególnie w lata suche) roztwór mocznika (np. mocznik.pl) o stężeniu nie większym niż 5% z dodatkiem manganu i tylko 50g/ha boru.

Tabela 3. Optymalne stężenie wodnego roztworu mocznika w dokarmianiu dolistnym zbóż *

Źródło: A. Grześkowiak 2013. Vademecum nawożenia. Grupa Azoty

* nie wolno przekraczać podanych w tabeli stężeń mocznika

Nawożenie dolistne stanowi cenne narzędzie w zwiększaniu produktywności roślin. Obecnie ciężko sobie wyobrazić wysokie plony zbóż bazując tylko na konwencjonalnych nawozach doglebowych. Warto pamiętać, że prawidłowo wykonane dolistne dokarmianie może zapewnić roślinom dostateczną dostępność składników pokarmowych nawet w warunkach ograniczonego ich dostępu z gleby, a to jest podstawą uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów.