Występowanie tak groźnej choroby jaką jest chwościk burakowy uzależnione jest w dużej mierze od przebiegu warunków atmosferycznych w sezonie wegetacyjnym. Wiedza i odpowiednie środki zapobiegawcze pozwalają skutecznie chronić plantację przed tą chorobą.

W ostatnich latach obserwuje się narastanie zagrożenia ze strony chorób liści. Obok chwościka, groźnymi chorobami, które mogą wystąpić na plantacji buraków w okresie letnim (od końca czerwca, aż do zbiorów), są: brunatna plamistość liści (tzw. rumularia, często mylona z chwościkiem) oraz mączniak prawdziwy.

Co sprzyja występowaniu chwościka?

Wysoka temperatura: w dzień 25‑30°C i w nocy powyżej 15°C, a także wysoka wilgotność powietrza sprzyja występowaniu chwościka.

Jak rozpoznać chwościka?

Pierwsze objawy pojawiają się na starszych liściach w postaci okrągłych brunatnych plam, otoczonych czerwoną, czerwonobrunatną lub brunatną obwódką. Plamy początkowo występują na starszych liściach, a w miarę rozwoju choroby atakowane są też i młodsze liście. W warunkach sprzyjających rozwojowi choroby liczba plamek zwiększa się i zaczynają zamierać fragmenty, a następnie całe liście. Z czasem roślina odbudowuje ulistnienie, ale niestety dzieje się to już kosztem zgromadzonego w korzeniach cukru, który odtransportowany jest do tworzących się liści. W rezultacie następuje redukcja masy korzenia, przy jednoczesnym obniżeniu się zawartości cukru i jakości technologicznej soku, a przecież są to wartości, na których plantatorom buraka najbardziej zależy. Przy silnych infekcjach i braku skutecznej ochrony straty mogą sięgać nawet 50% plonu korzeni, a spadek zawartości cukru w soku może osiągnąć od 2 do 3%.

Co zrobić, aby nie dopuścić do epidemii chwościka na plantacji?

Najlepiej zapobiegać niż leczyć. Aby ograniczyć występowanie chwościka na plantacji buraka należy stosować się do zasad prawidłowej agrotechniki, m.in.:

• przyorywać resztki pożniwne - sprawca choroby (grzyb Cercospora beticola) zimuje na resztkach liści w glebie i najbliższej okolicy pola, na którym uprawiane były buraki w roku poprzednim, dlatego wszelkie resztki po zbiorze buraków muszą być starannie przyorane (porażone liście stanowią naturalne źródło infekcji w kolejnym roku);
• ustalanie prawidłowego płodozmianu - uprawa buraka nie częściej niż co 4 lata na tym samym polu (wraz ze skracaniem płodozmianu wzrasta niebezpieczeństwo wcześniejszego wystąpienia choroby);
• unikanie wysiewu buraka na polu sąsiadującym lub takim, gdzie wcześniej składowano buraki na pryzmie;
• uprawa odmian odpornych i tolerancyjnych - wg badań CORORU z ubiegłego sezonu 2014 odmiany o dużej odporności na chwościka to: Argument, Delano, KWS Elwira, KWS Primavera, Silvetta oraz Jasiek, a o bardzo dużej odporności to: Allegra, Gallant, SY Balana i KWS Stefka.

Uwaga! Odmiany odporne na chwościka są bardziej podatne na mączniaka i odwrotnie.

Obserwuj i oceń zagrożenie

Pierwsze objawy na plantacji, zazwyczaj pojawiają się pod koniec lipca, lecz jeśli burak cukrowy jest uprawiany zbyt często na tym samym polu, lub w bezpośrednim sąsiedztwie pól, na których buraki były uprawiane w poprzednim roku, możemy spodziewać się wystąpienia objawów chorobowych znacznie wcześniej. 

Aby wychwycić moment pojawienia się chwościka na plantacji i stwierdzenia stopnia porażenia, musimy przeprowadzać lustrację pola, najlepiej co dwa, trzy dni w okresie największego zagrożenia. Pierwszą ochronę chemiczną plantacji należy przeprowadzić w momencie wystąpienia pierwszych objawów chorobowych (plam) na nie więcej niż 5 % roślin, próg ten stosujemy dla pierwszego zabiegu w terminie do 5 sierpnia. Od 5 do 15 sierpnia podnosimy go do 15 %, od 15 sierpnia do pierwszej dekady września wynosi on 45 %. Pamiętać trzeba, by nie opóźniać zabiegu, gdyż obniżamy jego skuteczność. Drugi zabieg należy wykonać, gdy po I zabiegu zaobserwujemy objawy chorobowe na 45% roślin. Kolejne zabiegi natomiast zaleca się stosować w momencie, gdy infekcja w dalszym ciągu się rozwija, lecz wówczas musimy wziąć pod uwagę okres karencji preparatu.

Przy stosowaniu kilku preparatów należy pamiętać o rotacji substancji aktywnych, aby zapobiec uodparnianiu się patogena.

Chwościk buraka jest monitorowany przez wszystkie cukrownie współpracujące z plantatorami buraka, dlatego zawsze można zasięgnąć porady inspektora, jakiego typu działania należy podjąć w danej sytuacji.

Jeżeli zwalczać, to czym?

Po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości należy wykonać zabieg odpowiednim fungicydem, zgodnie z etykietą stosowania środka ochrony roślin.

Preparaty zarejestrowane w zwalczaniu chwościka buraczanego (w fazie początku zakrywania międzyrzędzi do fazy, gdy korzeń osiąga wymaganą wielkość do zbioru).

Źródło: Program Ochrony Roślin Rolniczych 2015 – IOR-PIB Poznań

*wyższe dawki stosować w razie większego zagrożenia chorobą lub na rośliny silnie wyrośnięte.

W celu dobrania odpowiedniego preparatu pomocna może okazać się również wyszukiwarka dająca możliwość łatwego uzyskania informacji o zalecanych środkach ochrony roślin w danych uprawach, na danego agrofaga na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi lub IOR Poznań.