O nawożeniu buraka cukrowego fosforem i potasem pomyśl już dziś!
Aby uzyskać wysokie plony korzeni i cukru plantator buraka cukrowego powinien dążyć do optymalnego zaopatrzenia roślin w poszczególne składniki pokarmowe. Mając na uwadze, że roślina ta ma wysokie potrzeby pokarmowe i nawozowe, bardzo ważną kwestią jest nie tylko dawka i forma nawozu, ale także termin nawożenia poszczególnymi składnikami. Najlepszym terminem stosowania fosforu i potasu pod buraka cukrowego jest jesień.
Jesienią przed orką zimową
Nawożenie fosforowo-potasowe należy zastosować w terminie jesiennym, tuż przed orką zimową przede wszystkim z dwóch głównych powodów: mobilności tych składników w glebie oraz ze względu na bardzo głęboki system korzeniowy tej rośliny. Wiosną, tuż przed siewem, powinniśmy zastosować jedynie niewielką ilość azotu oraz wymieszać go z glebą (najlepiej agregatem, na głębokość 3-4 cm).
Mobilność fosforu i potasu
Fosfor przez wzgląd na słabe przemieszczanie się w glebie pozostaje tam, gdzie został wysiany lub wprowadzony do gleby w wyniku zabiegów uprawowych. Z kolei potas jest znacznie bardziej mobilny, lecz na glebach średnich i ciężkich (na których na ogół uprawiamy buraki cukrowe), jego przemieszczanie jest bardziej utrudnione. Aby zapewnić wysoką efektywność nawozów fosforowo-potasowych muszą być one dobrze wymieszane w całym przekroju warstwy ornej gleby.
Korzeń buraka sięga nawet poniżej poziomu 1 metra
Burak cukrowy potrafi wytworzyć głęboki system korzeniowy w poszukiwaniu wody oraz niezbędnych składników pokarmowych. Z badań wynika, że znaczna część masy korzeniowej tej rośliny znajduje się w warstwie podornej gleby i stamtąd pobiera większość składników pokarmowych.
Uniknięcie zasolenia gleby wiosną
Stosując nawozy fosforowo-potasowe jesienią, unikamy zasolenia wierzchniej warstwy gleby, które mogłoby powstać w momencie zastosowania zbyt dużych dawek nawozów wiosną. Dodatkowo akumulacja składników w wierzchniej warstwie gleby wpływa niekorzystnie na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, ponieważ przy wiosennym niedoborze wody, jeszcze bardziej wzmaga suszę glebową. Z kolei podczas wilgotnej wiosny rośliny, mając pod dostatkiem wodę i składniki pokarmowe w wierzchniej warstwie gleby, nie muszą tworzyć głębokiego systemu korzeniowego – co może mieć negatywne skutki podczas występującej w późniejszym czasie suszy glebowej.
Wpływ fosforu i potasu na wielkość i jakość plonu buraka cukrowego
W praktyce rolniczej nawożenie fosforem i potasem najczęściej rozpatruje się razem, lecz ich działanie plonotwórcze ujawnia się w różnych stadiach rozwojowych.
- Fosfor – krytyczna faza odżywienia buraka cukrowego fosforem przypada na pierwsze trzy miesiące, czyli na wczesne stadia wzrostu rośliny i budowanie systemu korzeniowego. Pierwiastek ten przyczynia się do zwiększenia zawartości cukru w korzeniach buraków oraz poprawy ich jakości technologicznej. Ponadto, wpływa na kondycję i zdrowotność siewek oraz wartość paszową liści.
- Potas – krytyczna faza pobierania potasu przez rośliny występuje w czerwcu i lipcu, wówczas szybko rosnące buraki pobierają dużo wody i składników pokarmowych. Prawidłowe odżywianie roślin potasem nie tylko zwiększa plonowanie i zawartość cukru, ale i ich odporność na suszę, poprawia zdrowotność roślin oraz zwiększa efektywność wykorzystania azotu. Ponadto polepsza rozwój tkanek mechanicznych, dzięki czemu rośliny są bardziej odporne na choroby i szkodniki.
Uregulowany odczyn to podstawa
Do prawidłowego wzrostu buraki cukrowe wymagają odczynu gleby w granicach 6,0-7,0 pH. Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski odczyn gleby niekorzystnie wpływa na rozwój buraków. Na glebach o odczynie kwaśnym (pH poniżej 5,5), gdy rośliny są we wczesnych fazach rozwojowych dochodzi do zakłócenia pobierania składników, a także zahamowania wzrostu roślin. Z kolei zbyt wysokie pH sprawia, że fosfor, a także niektóre mikroskładniki stają się mniej dostępne dla roślin.
Nawożenie powinno być ustalane w oparciu o wyniki analiz gleby
Podstawą do ustalenia poziomu nawożenia są wyniki analizy zasobności gleby w przyswajalne formy składników pokarmowych (więcej w artykule Analiza gleby podstawą nawożenia), potrzeby pokarmowe buraka cukrowego oraz nawożenie organiczne. Niestety, jeżeli po wykonaniu analizy okaże się, że mamy niską lub bardzo niską zawartość przyswajalnego potasu w glebie musimy zastosować 250-450 kg K2O/ha (tab. 1). Jest to zbyt wysoka dawka do wysiania w jednym roku, dlatego już na kilka lat wstecz (przed planowanym siewem buraka cukrowego na tym polu) należy stopniowo uzupełniać niedobór tego pierwiastka w glebie. Najlepiej do poziomu co najmniej średniego.
Nieco lepiej wygląda sytuacja z fosforem. Przy nawet bardzo niskiej zawartości fosforu w glebie powinniśmy wysiać 110-120 kg P2O5/ha, a przy średniej już 60-80 kg P2O5/ha (tab. 1).
W gospodarstwie, w którym uprawia się buraki cukrowe, podstawą regulacji zasobności gleby w fosfor i potas jest bilans obu składników, prowadzony rok po roku dla całego zmianowania.
Tabela 1. Zawartość przyswajalnych form potasu i fosforu w glebie oraz zalecane dawki składników dla plonu korzeni ≥ 50 t/ha.
| Zawartość składnika | Dawki K2O kg/ha, zależne od kategorii agronomicznej gleby | Dawki P2O5 kg/ha | ||
|---|---|---|---|---|
| lekka | średnia | ciężka | ||
| bardzo niska | 450 | 400 | 350 | 110-120 |
| niska | 350-450 | 300-400 | 250-350 | 80-100 |
| średnia | 250-350 | 200-300 | 150-250 | 60-80 |
| wysoka | 150-250 | 100-200 | 50-150 | 40-60 |
| bardzo wysoka | 100-150 | 50-100 | <50 | 20-40 |
Źródło: Nowakowski 2008.
Jak wybrać odpowiedni nawóz?
Do jesiennego nawożenia buraka cukrowego, najlepiej wybrać nawozy wieloskładnikowe zawierające w swoim składzie fosfor i potas z niewielką ilością azotu. Takimi nawozami są między innymi: POLIFOSKA® PETROPLON, POLIFOSKA® PLUS, POLIFOSKA® 4, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® 6 i POLIFOSKA® M.
Efektywne nawożenie buraka cukrowego pozwala na osiągniecie przez rośliny optymalnego stanu odżywienia, który jest podstawowym warunkiem wykorzystania ich potencjału plonotwórczego.
