Wrzesień to miesiąc, w którym przygotowujemy się do siewów zbóż ozimych. Najwcześniej wysiewamy jęczmień. W obrębie tego gatunku do wyboru mamy odmiany pastewne i browarne. Które z nich powinniśmy wziąć pod uwagę?

Najważniejszym kryterium przy wyborze odmiany do siewu jest oczywiście plon ziarna.

Spośród odmian populacyjnych wysokim plonowaniem mogą pochwalić się takie odmiany jak:

• KWS Kosmos,
• SU Melania,
• Zenek,
• KWS Melania,
• Souleyka,
• Antonella,
• Titus,
• Holmes,
• Henriette,
• Quadriga,
• Fridericus.

Ostatnimi czasy na polskim rynku pojawiły się odmiany mieszańcowe, tzw. hybrydy, które charakteryzują się większym potencjałem plonowania, niż odmiany tradycyjne.

Hybrydy, czym się różnią od odmian populacyjnych?

Obecnie na polskim rynku możemy znaleźć 6 odmian hybrydowych jęczmienia ozimego. Są to odmiany pastewne firmy Syngenta. Wśród nich możemy znaleźć odmiany w typie o gęstym łanie (Mercurioo, Galation, Trooper, Zzoom) i jednokłosowym (Wootan, Hobbit).

Odmiany o gęstym łanie w przypadku wystąpienia sytuacji stresowej posiadają zdolność wytwarzania większej liczby kłosów na metrze kwadratowym w porównaniu do odmian w typie jednokłosowym.

Odmiany jednokłosowe wytwarzają standardową ilość kłosów na metrze kwadratowym, jednak ich atutem jest zdolność wytwarzania większej liczby pięterek w kłosie. Dodatkowo w momencie wystąpienia sytuacji stresowej związanej z brakiem wody mają możliwość redukcji dolnych pięterek, a to przekłada się na wytworzenie przez roślinę dobrze wykształconych ziarniaków o większej MTZ, niż odmiany o gęstym łanie.

Jedną z zalet mieszańców jest to, że w porównaniu do odmian populacyjnych są bardziej odporne na stres wodny i cieplny. Silny i bujny system korzeniowy lepiej wykorzystuje dostępną wodę i składniki pokarmowe, niż odmiany populacyjne. Jęczmiona hybrydowe odznaczają się silniejszym rozkrzewieniem i bujniejszym wzrostem roślin, a także szerszym liściem flagowym i dłuższym kłosem. Ich wadą jest natomiast słaba zimotrwałość.

Uprawa jęczmion hybrydowych

Uprawa hybryd jest podobna do odmian populacyjnych, z niewielkimi, acz istotnymi różnicami. Pierwszą dość istotną różnicą jest możliwość wydłużenia terminu siewu bez znaczących strat ilościowych i jakościowych. Jęczmień mieszańcowy ma silny wigor początkowy i bardzo szybko się krzewi jesienią, dzięki temu możemy go wysiać średnio o około tydzień później, niż jęczmień populacyjny.

Opóźnienie siewów hybryd daje nam wiele korzyści, a mianowicie:

• mamy możliwość wybrania bardziej sprzyjających warunków pogodowych,
• możemy lepiej przygotować pole pod zasiew,
• skuteczniej zwalczyć chwasty i samosiewy zbóż,
• a także ograniczyć presję ze strony patogenów (głównie mączniaka prawdziwego) i szkodników, zwłaszcza mszyc, które roznoszą wirusa żółtej karłowatości jęczmienia.

Optymalnym terminem wysiewu hybryd w naszym kraju jest 16‑25 września (w województwach wschodnich 16‑20 września, zachodnich 20‑25 września). W przypadku przeciętnej jesieni dopuszczalny jest nawet siew po 25 września aż do 5 października. Jednak taki zabieg wiąże się z ryzykiem – jeśli zima przyjdzie za wcześnie plantacja będzie do likwidacji.

Przedplon pod hybrydę

Jęczmień hybrydowy może być doskonałą alternatywą dla pszenicy po pszenicy. Najlepszym przedplonem dla jęczmienia hybrydowego są oczywiście rośliny niezbożowe, ale równie dobrze plonuje na stanowiskach po pszenicy.

Dzięki możliwości opóźnienia terminu wysiewu możemy go uprawiać także po buraku cukrowym, ziemniaku czy kukurydzy na kiszonkę. Jest natomiast doskonałym przedplonem dla rzepaku ozimego.

Norma wysiewu

Norma wysiewu mieszańca z racji jego silnego krzewienia się, już w okresie jesiennym, jest prawie o połowę mniejsza, niż u tradycyjnych odmian jęczmienia.

Tabela 1. Norma wysiewu odmian ozimego jęczmienia hybrydowego w zależności od terminu siewu

* roślin docelowych/m²
Wyższe normy wysiewu stosować w Polsce wschodniej, a siewy należy zakończyć do 30.09.

Źródło: Syngenta

Nawożenie azotem jest ściśle powiązane z ilością wody w glebie

Dostarczając azot pod jęczmień hybrydowy nie powinniśmy przekroczyć dawki 180 kg N/ha. Azot podajemy w 2 lub 3 częściach w zależności od przebiegu warunków pogodowych.

Tabela 2. Zalecane dawki azotu w uprawie jęczmienia hybrydowego

* 37 - widoczny liść flagowy; 39 - faza liścia flagowego
** stanowisko na którym istnieje ryzyko wystąpienia suszy przed latem

Źródło: Syngenta

Pierwszą dawkę stosujemy w momencie ruszenia wegetacji. Stymuluje ona rozwój systemu korzeniowego, pobudza do wzrostu i krzewienia dlatego powinna być dostosowana do aktualnego stanu plantacji, a zwłaszcza do ilości źdźbeł na m² oraz pędów na roślinie. Dugą dawkę podajemy na przełomie fazy krzewienia i strzelania w źdźbło (BBCH 29‑31), a trzecią w momencie wykształcania liścia flagowego.

Na stanowiskach suchych drugą i ostatnią dawkę podajemy w momencie wykształcenia pierwszego kolanka (BBCH 31). W naszych warunkach klimatycznych, gdzie od kilku sezonów mamy problemy z niedoborem wody najkorzystniejszym rozwiązaniem jest podanie mieszańcom azotu w dwóch dawkach.

Nawożenie fosforem i potasem powinniśmy opierać o wyniki aktualnego badania gleby

Nie rezygnujmy z badania tych pierwiastków jesienią, zwłaszcza w lata niekorzystne pod względem opadów, gdyż potas jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną roślin, a fosfor m.in. zwiększa odporność roślin na niedobory wody. Oba te pierwiastki możemy dostarczyć roślinom w nawozach kompleksowych, tj: POLIFOSKA^® 4, POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6, POLIFOSKA^® 8, POLIFOSKA^® PLUS oraz najnowszym POLIFOSKA^® KRZEM.

Regulacja wzrostu łanu

W uprawie mieszańców bardzo ważne jest odpowiednie skrócenie i wzmocnienie źdźbła. Odmiany hybrydowe wykształcają długie i grube źdźbła. Aby zapobiec złamaniu źdźbła należy w odpowiednim momencie zastosować regulatory wzrostu.

Regulacja łanu jest istotnym i koniecznym zabiegiem, jeśli chcemy uzyskać wysokie plony oraz ograniczyć wyleganie łanu. Zgodnie z zaleceniami firmy Syngenta, która jest jak na razie jedynym producentem jęczmienia hybrydowego, w fazie pierwszego kolanka powinniśmy zastosować preparat Moddus 250 EC w dawce 0,4 l/ha lub w dawce 0,2 l/ha pod warunkiem, że połączymy go z preparatem zawierającym etefon. Podczas tych zabiegów warto również dodać fungicydy, które ochronią nasz jęczmień przed chorobami (Tilt Turbo 575 EC, Bontima 250 EC).

Jak wynika z powyższych informacji agrotechnika jęczmion hybrydowych nie odbiega znacząco od znanych nam z uprawy odmian populacyjnych. Mozna nawet powiedzieć, że niektóre z pojawiających się różnic mogą być dla nas sporym ułatwieniem.