Rzepak ozimy zasiany w optymalnym terminie osiągnął fazę 4‑5 liścia (BBCH 14‑15). Pora zatem pomyśleć o dokarmianiu młodych roślin mikroskładnikami. Jest to bardzo ważny zabieg wspomagający odporność roślin na niskie temperatury oraz przygotowujący przyszły plon roślin.

Rzepak ozimy - roślina o dużych wymaganiach pokarmowych…

… wymaga stanowiska zasobnego w niezbędne składniki pokarmowe oraz odpowiednio zbilansowanego systemu nawożenia. Reaguje on istotnymi zwyżkami plonu nasion nie tylko na nawozy mineralne stosowane doglebowo, ale również na dokarmianie dolistne makro i  mikroskładnikami. Do wytworzenia 1 tony nasion roślina ta potrzebuje: 50 kg azotu (N), 24 kg fosforu (P₂O₅), 50 kg potasu (K₂O), 50 kg wapnia (CaO), 8 kg magnezu (MgO), 8 – 20 kg siarki (S)(po przeliczeniu jest to 20 - 50 kg siarki w postaci SO₃), 160‑175 g boru (B), 100 – 125 g manganu (Mn), 10 – 12,5 g miedzi (Cu), 62 – 86 g cynku (Zn) oraz 2,5 – 3,75 g molibdenu (Mo).

To jesienią tworzymy plon rzepaku

Faza 4 – 6 liści (BBCH 14‑16) rzepaku to newralgiczne momenty w tworzeniu przyszłego plonu. W tym okresie należy zadbać o prawidłowe odżywienie roślin, gdyż wówczas tworzą się zawiązki pędów bocznych. Nieco później, bo w fazie 8 liści (BBCH 18) roślina wytwarza odpowiednią liczbę rozgałęzień oraz ilości zawiązanych w późniejszym czasie łuszczyn. To co rzepak „zaprogramuje” jesienią, wiosną już się nie zmienia. Brak aplikacji niezbędnych mikroskładników powoduje, że rośliny są „głodne”, słabe, bardziej podatne na konkurencyjność ze strony chwastów oraz infekcje ze strony patogenów chorobotwórczych. Dodatkowo, niedostatecznie odżywiony rzepak jest słabo przygotowany do przezimowania.

Jakie mikroskładniki potrzebuje rzepak jesienią?

Rzepak ozimy wykazuje dużą wrażliwość na niedobór boru (jest to najbardziej deficytowy mikroskładnik, ponad 80% gleb w Polsce ma niską, bądź bardzo niską zasobność) i manganu. W dalszej kolejności jest miedź, molibden, cynk i żelazo.

Bor – kluczowy mikroskładnik

Bor jest pierwiastkiem mało ruchliwym w roślinie, dlatego jego niedobory w rzepaku ozimym występują przede wszystkim na młodych organach. Ujawniają się na ogół czerwono-fioletowym przebarwieniem brzegów liści, chlorozą i zwijaniem się brzegów liści. W miarę wzrostu wilgotności gleby wzrasta przyswajalność boru dla roślin, dlatego objawy niedostatku boru na roślinach obserwuje się najczęściej w latach o niskich opadach atmosferycznych.

Niedobór boru w okresie jesieni wpływa na słabszy rozwój systemu korzeniowego i powstawanie w miękiszu pustych przestrzeni, co powoduje grosze zimowanie roślin i obniżenie przeszłego plonu. Ma również wpływ na wzrost, podział i różnicowanie komórek, a więc na kwitnienie i owocowanie. Rzepak nie robi zapasów boru, dlatego pierwiastek ten musi być podawany kilkakrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego. Jesienią zaleca się podać ten pierwiastek jednorazowo w dawce 200 - 250 g B/ha w fazie 4‑6 liści lub w dwóch dawkach po 100 - 150 g/ha B, w fazie 4 – 6 liści i 8 -10 liści.

Mangan wspomaga i chroni korzeń …

… jest kolejnym mikroskładnikiem niezbędnym rzepakowi w okresie jesieni, dlatego podobnie jak bor, powinien być podany w pierwszej kolejności. Pierwiastek ten wspomaga pobieranie azotu, fosforu i żelaza z gleby przez młodą roślinę, co pozytywnie wpływa na budowę systemu korzeniowego rzepaku oraz stymuluje jego wzrost w głąb profilu glebowego. Stosowany w formie Mn²⁺ działa toksycznie na patogeny glebowe, co ogranicza ich występowanie i stwarza doskonałe warunki do prawidłowego rozwoju korzenia. Objawy niedoboru manganu to zżółknięcie starszych liści, na których pojawiają się chlorozy pomiędzy żyłkami. Z czasem powodują obumieranie tkanek, a wzrost roślin ulega opóźnieniu. Zalecana dawka manganu wynosi od 100 do 200 g/ha. W celu lepszej efektywności zaleca się podział całkowitej dawki manganu na dwie części i aplikację 2 × po 75 – 100 g/ha (nawóz chelatowy).

Molibden pomaga przezimować

Molibden redukuje pobrane przez roślinę azotany, więc w momencie, braku odpowiedniej ilości tego pierwiastka jesienią, może dojść do nadmiernego stężenia azotanów w roślinie, co między innymi zwiększy jej wrażliwość na mróz. Skutkiem produkcyjnym niedoboru molibdenu jest zazwyczaj redukcja plonu. W przypadku, wystąpienia niedoboru molibdenu może dojść do zahamowania wzrostu (mimo dobrego zaopatrzenia roślin w azot),  spadku odporności roślin na suszę, znacznego nasilenia chorób grzybowych oraz wymarzania całych roślin. Objawami niedostatku molibdenu są jasne przebarwienia nerwów oraz łyżeczkowaty kształt liści.  Zaleca się nawożenie rzepaku molibdenem w ilości 10 g Mo/ha.

Makroskładniki uzupełnij po zaobserwowaniu głodu

W intensywnej uprawie rzepaku, a także podczas długiej i ciepłej jesieni zazwyczaj stosuje się jeden lub dwa zabiegi dolistne nawozami mikroskładnikowymi, a niekiedy także azotem, siarką i magnezem.

Dobierając nawozy do aplikacji dolistnej nie powinniśmy sugerować się zawartością makroskładników, ponieważ rośliny powinny je otrzymać przedsiewnie w nawozach wieloskładnikowych tj. POLIDAP^®, POLIDAP^® LIGHT, POLIFOSKA^® 4, POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6, POLIFOSKA^® 8, POLIFOSKA^® M, POLIFOSKA^® PETROPLON. Jednak jeżeli podczas długiej i ciepłej jesieni zauważymy niedobór azotu objawiający się jasnym przebarwieniem liści rzepaku możemy zastosować 8‑10 % roztwór mocznika (mocznik.pl), czyli 8 – 10 kg nawozu na 100 l wody. Stosując 250 l cieczy roboczej i biorąc pod uwagę górną granicę dawki azotu aplikujemy łącznie 25 kg mocznika, co stanowi dodatkowe 11,5 kg N/ha. Dobrze jest dodać do oprysku siedmiowodny siarczan magnezu w roztworze 5% -owym, czyli 5 kg nawozu w 100 l wody. Rośliny dobrze odżywione magnezem i siarką charakteryzują się większą zawartością białek właściwych oraz związków strukturalnych odpowiedzialnych za grubość blaszki liściowej, co daje większe szanse roślinie na przezimowanie.

Kilka ważnych wskazówek

Ze względów ekonomicznych najlepiej połączyć nawożenie dolistne ze środkami ochrony roślin, oczywiście pod warunkiem, że nie ma ku temu żadnych przeciwskazań. Sporządzając taką mieszaninę środków ważne jest ustalenie kolejności wlewania komponentów do opryskiwacza, aby uniknąć niepożądanych reakcji. I tak, dodajemy kolejno:

1. Mocznik (jeżeli planujemy go zastosować),
2. Siarczan magnezu siedmiowodny,
3. Nawóz mikroelementowy,
4. Środek ochrony roślin – fungicyd, insektycyd.

Pamiętajmy, żeby ciecz roboczą sporządzić tuż przed wykonaniem zabiegu, w dzień o niskim nasłonecznieniu i optymalnej temperaturze powietrza. Ponadto, należy zaniechać wykonania zabiegu krótko przed spodziewanym deszczem.