Bobik, obok soi i grochu, to kolejna roślina wysokobiałkowa, której siew zyskał w ostatnich latach na popularności. Jednak, aby osiągnąć sukces w jej uprawie musimy wziąć pod uwagę kilka bardzo ważnych czynników.

Wymagania klimatyczno-glebowe

Bobik ma duże wymagania wodne. Odpowiednia wilgotność gleby w okresie kwitnienia, zawiązywania i wypełniania nasion jest warunkiem dobrego plonowania bobiku. W momencie niedoboru wilgoci w glebie podczas fazy kwitnienia bobiku oraz zawiązywania strąków może dochodzić do zrzucania zawiązków pąków kwiatowych i kwiatów. Z kolei nadmiar opadów wydłuża wegetację roślin, opóźnia dojrzewanie oraz zwiększa prawdopodobieństwo porażenia roślin chorobami grzybowymi.

Pod względem termicznym roślina ta ma mniejsze wymagania, ponieważ kiełkowanie nasion następuje już w temperaturze 3‑4°C, a rośliny w czasie wschodów potrafią wytrzymać przymrozki do -8°C. Co prawda wiosenne chłody przyhamowują wówczas wzrost części nadziemnej, jednak w tym czasie roślina tworzy silnie rozrastający się system korzeniowy. Dzięki temu bobik lepiej znosi susze i jest mniej narażony na wyleganie.

Ureguluj pH gleby do obojętnego

Bobik najlepiej udaje się na glebach zwięzłych o odczynie obojętnym. Roślina ta nie znosi mocno zakwaszonych gleb, dlatego  przygotowanie pola pod bobik powinniśmy zacząć od uregulowania poziomu pH. Jeżeli jest ono poniżej 6,0 w 1 M KCl zaleca się zastosować 1,5 – 3,0 t/ha CaO, najlepiej zaraz po zejściu z pola przedplonu, a najpóźniej przed orką zimową. W przypadku gleb bardzo kwaśnych lepsze będą nawozy tlenkowe lub tlenkowo – węglanowe, w pozostałych przypadkach powinniśmy zastosować nawozy węglanowe. W sytuacji gdy mamy dodatkowo do czynienia z brakiem magnezu w glebie należy rozważyć zastosowanie wapna magnezowego - 0,3 – 0,5 t/ha dolomitu.

Bobik ma duże wymagania …

…pod względem zasobności gleby w składniki pokarmowe, przy czym jest zdolny do pobierania ich z trudno dostępnych form związków znajdujących się w glebie. Z 1 t nasion oraz odpowiadającej jej słomy pobiera około 60 kg N, 17 kg P2O5, 40‑60 kg K2O, 25‑40 kg CaO. 6 kg MgO i 6 kg S oraz 32 g B, 20 g Cu, 45 g Mn, 1,3 g Mo  i 100 g Zn.

Nawożenie bobiku opiera się na fosforze i potasie

Pomimo, iż roślina bobiku głęboko penetruje glebę Nawożenie fosforem i potasem powinno uwzględniać zasobność gleby w te składniki oraz wielkość zakładanego plonu. Roślina ta ma zdolność do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych form związków znajdujących się w glebie. Do wytworzenia średniego plonu nasion bobiku 4,5 t/ha roślina potrzebuje 67 kg P2O5/ha oraz 225 kg K2O/ha. Bobik pobiera potas intensywnie przez cały okres wegetacji do fazy kwitnienia, dlatego rośliny muszą być dobrze zaopatrzone w ten składnik. Z tego względu należy zadbać, by przed siewem zasobność gleby w potas była co najmniej średnia, a najlepiej wysoka.

Najbardziej efektywne nawożenie zarówno fosforem i potasem ma miejsce wtedy, gdy nawóz jest dobrze wymieszany z 10 – 20 cm warstwą gleby. Nawozy zawierające P i K należy podać jesienią, najlepiej przed wykonaniem orki zimowej.

Tabela 1. Dawki P i K zalecane pod bobik (kg/ha)

Źródło: IOR-PIB. Metodyka integrowanej ochrony bobiku dla producentów. Poznań 2014.

 W nawożeniu bobiku, podobnie jak innych roślin bobowatych, dobrze sprawdzają się takie nawozy jak: POLIFOSKA®5, POLIFOSKA®6, POLIFOSKA®8, POLIFOSKA®PLUS, POLIFOSKA®TYTAN, POLIFOSKA®KRZEM oraz Amofoska®.

Wspomagane nawożenie azotowe

Rośliny bobiku podobnie jak inne rośliny bobowate współżyją z bakteriami brodawkowymi Rhizobium leguminosarum, wiążącymi wolny azot z atmosfery. Najintensywniejsza asymilacja azotu przez bakterie przypada na okres od początku do końca kwitnienia bobiku.  Do tego czasu azot pobierany jest przez rośliny z nasion, a następnie z gleby, dlatego w tym początkowym okresie rozwoju warto wesprzeć rośliny tym pierwiastkiem (kilka dni przed siewem). Najlepiej w postaci saletry amonowej, w ilości 150 -230 kg/ha lub saletrzaku w ilości 180 – 280 kg/ha. Z uwagi na fakt, że roślina ta jest siarkolubna można zastosować również Saletrosan 26 w dawce 200 kg/ha

Mikroelementy

Bobik ma duże wymagania w stosunku do mikroskładników, głównie boru, miedzi, molibdenu, manganu i  cynku. Jednak przy pH 6,8 - 7,2 i wyższym, zasadowym roślina nie jest w stanie pobrać tych mikroskładników. Nawozy dolistne zaleca się stosować dwukrotnie w ciągu sezonu: w fazie 7 wyrośniętych liści oraz na krótko przed kwitnieniem w fazie rozwijającego się pąka kwiatowego. 

Dobór odmian do siewu

W Krajowym Rejestrze Odmian COBORU znajduje się obecnie 12 odmian bobiku, w tym 10 niesamokończących o niskiej zawartości tanin, 1 niesamokończącą o wysokiej zawartości tanin, oraz 1 odmianę samokończącą o wysokiej zawartości tanin. Odmiany samokończące to odmiany o skróconym pędzie i szczytowym kwiatostanie, plonujące zazwyczaj słabiej, lecz o większej odporności na wyleganie.

Źródło: www.coboru.pl 

Wszystkie odmiany mają podobne wymagania odnośnie gęstości siewu, z wyjątkiem samokończących, które wysiewa się nieco gęściej. Obsada roślin dla odmian tradycyjnych powinna wynosić 45‑50 szt./m2, a dla odmian samokończących 55‑60 szt./m2

Zaprawianie nasion nie tylko zaprawą chemiczną

Bakterie wiążące azot atmosferyczny są obecne i aktywne w glebie tylko przez okres kilku lat, natomiast po około 4 – 6 latach aktywność ta spada, dlatego zaleca się zaszczepić nasiona bobiku nitraginą. Najlepiej jest zrobić to w dniu siewu, w zacienionym pomieszczeniu, z dala od promieniowania słonecznego. W tym celu należy rozpuścić nitraginę w wodzie, dodać do nasion, a następnie dokładnie wymieszać. Po przeschnięciu (około 1- 2 godzin) nasiona są już gotowe do siewu.

Siew – najwcześniej jak się da

Wczesny i głęboki siew jest podstawowym warunkiem powodzenia w uprawie bobiku. Nasiona powinno się umieszczać na głębokości 8‑10 cm, gdyż wtedy najlepiej kiełkują i wschodzą dopiero po 3 – 4 tygodniach. Jest to bardzo ważne, ponieważ rośliny z głębokich siewów wytwarzają krótsze łodygi, obficiej kwitną, zawiązują więcej strąków i wcześniej dojrzewają, co w konsekwencji przekłada się na wyższe plonowanie.

Korzyść nie tylko ze sprzedaży nasion - wartość nawozowa bobiku

Bobik powinno się uprawiać w stanowisku po zbożach w 3‑4 roku po oborniku. Spełnia on wówczas funkcję tzw. "przerywnika" zbożowego, poprawia bowiem strukturę i właściwości fitosanitarne gleby. Nie należy uprawiać go po sobie lub po innych bobowatych. W stanowisku po bobiku na 1 ha pozostaje 4‑5 ton resztek pożniwnych zawierających około 92 do 115 kg N, 20 - 25 kg P2O5 i 84 - 105 kg K2O. Rośliny bobiku mają dobrze rozwinięty system korzeniowy, który drenuje glebę poprawiając jej właściwości fizyczne i chemiczne. Roślina ta posiada zdolność do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych związków oraz z głębszych warstw, przez co uruchamia nieprzyswajalny dla zbóż fosfor i potas.