Zadbaj o glebę – uprawiaj międzyplony

Gleba jest jednym z najważniejszych, niestety często zaniedbywanych, zasobów naturalnych oraz głównym elementem tworzącym podstawę dla produkcji rolnej. Jej jakość decyduje o plonowaniu i zdrowotności roślin, a głównym celem uprawy gleby powinno być dążenie do tego, aby była ona w jak najlepszej kondycji. W warstwie ornej gleby licznie występują mikroorganizmy, zarówno pożyteczne jak i szkodliwe. Jeżeli znajdują się one w odpowiednich proporcjach to nie dochodzi do nasilenia występowania chorób i szkodników roślin uprawnych.

Każdy gatunek rośliny w inny sposób kształtuje właściwości biologiczne, chemiczne i fizyczne gleby. Poprzez wydzieliny korzeniowe i resztki pożniwne rośliny stymulują rozwój różnych grup flory i fauny. Dlatego częsta uprawa roślin tego samego gatunku na danym polu prowadzi do zachwiania równowagi pomiędzy poszczególnymi grupami mikroorganizmów. Może także dochodzić do nagromadzenia się w glebie allelozwiązków, które prowadzą do zjawiska określanego jako „zmęczenie gleby”.

Prawidłowy płodozmian powinien składać się z 4 – 6 gatunków roślin

Udział zbóż w strukturze zasiewów powinien wynosić max. 65%, jednak w niektórych gospodarstwach sięga nawet 80 – 100%. Częsta uprawa zbóż po sobie prowadzi do naruszenia równowagi życia biologicznego gleby i spadku plonu. Aby ograniczyć negatywny wpływ uprawy zbóż po sobie, powinniśmy wrócić do urozmaiconych gatunkowo płodozmianów oraz wysiewać międzyplony, które utrzymują dodatni bilans substancji organicznej w glebie.

Znaczenie międzyplonów w płodozmianie jest wielostronne

Chronią gleby przed erozją wietrzną (głównie na terenach górskich i podgórskich) oraz pełnią rolę fitosanitarną ograniczając występowanie chorób, szkodników i chwastów. Są także głównym źródłem biomasy (zwłaszcza w gospodarstwach bezinwentarzowych) i pozwalają utrzymać równowagę biotyczną. Ich przyorywanie zwiększa aktywność mikrobiologiczną gleby i wzbogaca ją w składniki pokarmowe, co w efekcie końcowym zazwyczaj prowadzi do zwyżki plonowania. Koszty ich uprawy są niewielkie, a korzyści bardzo duże.

Międzyplony mogą częściowo zastąpić obornik

Świeża masa przyoranych roślin może  zastąpić od 8 do 20 t/ha obornika, jednak wartość nawozowa międzyplonu zależy od gatunku rośliny.

{slider Groch siewny}

Pozostawia w glebie resztki pożniwne zawierające około 15-20 kg P₂O₅, 25 60- 80 kg K₂O i 50 -80 kg N na 1 ha. Uprawa grochu poprawia stan fitosanitarny gleby poprzez zwiększenie mikrobiologicznej aktywności gleby oraz właściwości fizyczne gleby poprzez dobrze rozwinięty system korzeniowy.

{/sliders}

{slider Bobik}

Pozostawia po sobie 4-5 ton resztek pożniwnych zawierających około 70 kg N, 15-20 kg P₂O₅ i 40 60-80 kg K₂O. Rośliny bobiku mają dobrze rozwinięty system korzeniowy, który drenuje glebę poprawiając jej właściwości fizyczne i chemiczne. Bobik posiada zdolność do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych związków oraz z głębszych warstw, przez co uruchamia nieprzyswajalny dla zbóż fosfor i potas.

{/sliders}

{slider Łubiny (żółty, wąskolistny)}

Po zbiorze łubinów na polu pozostaje około 3,5 – 5 t/ha resztek pożniwnych łącznie ze słomą zawierających średnio 45-70 kg N/ha, 15-20 kg P₂O₅/ha, 55-80 kg K₂O/ha, 45-60 kg CaO/ha, 8-15 kg MgO/ha. Łubiny wytwarzają bardzo silny korzeń palowy, który bardzo głęboko drenuje glebę i pobiera składniki pokarmowe i wodę z głębszych warstw. 

{/sliders}

{slider Gryka}

Posiada stosunkowo małą wartość przedplonową, gdyż pobiera duże ilości składników pokarmowych z gleby, więc rośliny następcze powinny być intensywniej nawożone. Jednak gatunek ten wykazuje właściwości fitosanitarne – przeciwdziała występowaniu w glebie niektórych nicieni, dlatego jest dobrym przedplonem dla roślin zbożowych.

{/sliders}

{slider Uwaga na!}

Gorczycę białą, gdyż silnie wyczerpuje glebę ze składników pokarmowych, dodatkowo, jeżeli po niej zaplanowany jest rzepak, istnieje duże niebezpieczeństwo rozpowszechnienia się chorób i szkodników występujących przez pokrewieństwo gatunkowe tj. kiła kapustnych, pchełki rzepaczanej czy śmietki.

Słonecznik – zwiększa ryzyko wystąpienia werticiliozy oraz zgnilizny twardzikowej w rzepaku uprawianym bezpośrednio po nim.

Aby uzyskać dobry plon należy zadbać o nawożenie

Każdy gatunek ma nieco inne wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe:

Facelia błękitna

Fosfor i potas stosujemy przedsiewnie w dawkach 40 – 60 kg P₂O₅ i 60-80 kg K₂O na hektar. Nawożenie azotem najlepiej zastosować jednorazowo po wschodach facelii błękitnej w ilości około 30 kg N/ha.

Groch siewny

Na glebach ciężkich i średnich nawozy fosforowo-potasowe stosujemy jesienią i przykrywamy 10-20 cm warstwą gleby. Na glebach lżejszych, gdzie istnieje obawa wypłukania składników, nawożenie tymi składnikami możemy wykonać wiosną przed siewem grochu. Przeciętne z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy groch pobiera: 14 kg fosforu (P₂O₅), 30-35 kg potasu (K₂O), więc dawki nawożenia fosforowo-potasowego dla grochu to: 730-80 kg/ha P₂O₅ i 60-160 100 kg/ha K₂O. Przed siewem grochu należy pamiętać także o dawce startowej azotu w ilości 20 do 60 kg N/ha. Jest on niezbędny w początkowym okresie wzrostu, kiedy nie wykształciły się jeszcze brodawki korzeniowe. Potem dzięki zdolności współżycia z bakteriami brodawkowymi groch korzysta z azotu atmosferycznego. Groch korzystnie reaguje na nawożenie mikroskładnikami, zwłaszcza borem, molibdenem i manganem.

Bobik

Z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy bobik przeciętnie pobiera: 17 kg fosforu (P₂O₅), 40-60 kg potasu (K₂O), więc na glebach o średniej zasobności optymalne dawki fosforu i potasu wynoszą 60-80 kg/ha P₂O₅ i 140-200 kg/ha K₂O. Rośliny bobiku podobnie jak inne rośliny bobowate współżyją z bakteriami brodawkowymi Rhizobium leguminosarum. Do czasu pąkowania, kiedy to następuje najintensywniejsza asymilacja azotu przez bakterie brodawkowe azot pobierany jest z nasion, a następnie z gleby, dlatego przedsiewnie powinniśmy zastosować od 30 do 60 kg N/ha.

Gryka siewna

Gryka z plonem 1 t nasion i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera 21 kg fosforu (P₂O₅) i 55 kg potasu (K₂O), Średnie dawki fosforu i potasu to 20-60 kg/ha P₂O₅ i 40-80 kg/ha K₂O i powinniśmy je stosować przedsiewnie. Azot w gryce należy stosować ostrożnie, gdyż może powodować nadmierny wzrost rośliny, a to z kolei skutkuje zmniejszeniem ilości ziarna. Niższe dawki azotu nieprzekraczające 40 kg N/ha wysiewamy w całości przedsiewnie, większe powinniśmy podzielić: 60% przed siewem, a reszta w fazie kwitnienia.

Łubiny (żółty i wąskolistny)

W nawożeniu łubinów stosuje się tylko nawożenie mineralne fosforem i potasem. Na glebach średnich i lekkich wykonuje się je pod orkę zimową, natomiast na glebach bardzo lekkich, gdzie występuje obawa wymycia części potasu – wczesną wiosną, przed uprawą przedsiewną. Z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy łubiny przeciętnie pobierają 20 kg fosforu (P₂O₅) i 30-35 kg potasu (K₂O), tak wiec fosfor należy wysiewać w ilości 30-70 kg P₂O₅, a potasu 40- 120 kg K₂O/ha. Nie stosujemy nawożenia azotem, ze względu na obecność bakterii brodawkowych mających zdolność wiązania azotu z powietrza. Nie powinniśmy także stosować nawożenia obornikiem, gdyż zwiększa się wówczas ryzyko wylegania, nierównomiernego dojrzewania oraz przedłużenia wegetacji. Łubiny bardzo dobrze reagują na dolistne dokarmianie borem, manganem i molibdenem od fazy 7 liści właściwych.

{/sliders}

Do przedsiewnego nawożenia międzyplonów najlepiej wykorzystać nawozy kompleksowe (tj. POLIFOSKA^® PETROPLON, POLIFOSKA^® KRZEM, POLIFOSKA^® PLUS, POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6), które zabezpieczą rośliny w niezbędne składniki pokarmowe.

Pamiętajmy, że nawożenie fosforem i potasem powinno uwzględniać zasobność gleby w te składniki oraz wielkość zakładanego plonu.