Zakwaszanie się gleb to proces ciągły, a rolnik ma ograniczony wpływ na jego przebieg. Jedynie stosując bardzo duże dawki nawozów naturalnych, głównie obornika, można spowolnić procesy zakwaszenia gleby. Przyczynami zakwaszania niezależnymi od rolnika to ciągłe wymywanie z nich wapnia i magnezu oraz kwaśne deszcze. Oczywiście zakwaszenie gleb przyspieszają także działania rolnika, bo z coraz większymi plonami roślin jest wywożenie więcej wapnia i magnezu. Największy wpływ na zakwaszanie ma jednak…

Przyczyny zakwaszenia gleb

Zakwaszanie się gleb to proces ciągły, a rolnik ma ograniczony wpływ na jego przebieg. Jedynie stosując bardzo duże dawki nawozów naturalnych, głównie obornika, można spowolnić procesy zakwaszenia gleby. Przyczynami zakwaszania niezależnymi od rolnika to ciągłe wymywanie z nich wapnia i magnezu oraz kwaśne deszcze. Oczywiście zakwaszenie gleb przyspieszają także działania rolnika, bo z coraz większymi plonami roślin jest wywożenie więcej wapnia i magnezu. Największy wpływ na zakwaszanie ma jednak stosowanie nawozów azotowych, a jeszcze bardziej nawozów z siarką. Na zneutralizowanie 1 kg stosowanej siarki (S) potrzeba minimum 2 kg CaO, natomiast na 1 kg stosowanego azotu potrzeba 1,0‑1,5 kg CaO. Dlatego tempo zakwaszenia gleb tak szybko wzrasta, a wapnowanie w wielu gospodarstwach jest bardzo małe, ba, nawet katastrofalnie małe.

Pamiętajmy, że corocznie straty wapnia w glebie wynoszą co najmniej 140 kg CaO z hektara, a w warunkach intensywnej uprawy i nawożenia, zwłaszcza azotem oraz w rejonach bardziej zanieczyszczonych – nawet powyżej 200 kg CaO/ha.

Pomiar odczynu gleby z płynem Helliga

Rośliny uprawne nie mają nadzwyczajnych wymagań względem odczynu - wymagają gleb o uregulowanym odczynie, optymalnym dla kategorii gleby.

W glebach kwaśnych, przy pH w 1 M KCl poniżej 4,0- 5,0 w zależności od gatunku rośliny następuje duże ograniczenie rozwoju systemu korzeniowego, szczególnie w pionie, a zredukowany i płytki system korzeniowy uniemożliwia prawidłowe pobranie wody i składników pokarmowych, nawet w warunkach prawidłowego nawożenia i dobrego uwilgotnienia gleby.

Rośliny o największych wymaganiach względem odczynu gleby: rzepak, jęczmień, burak.

Optymalny odczyn (pH w 1M KCl)

Optymalny odczyn (pH w 1M KCl) wynosi dla gleby bardzo lekkiej: 5,1‑5,5; gleby lekkiej: 5,6‑6,0; gleby średniej: 6,1‑6,5; gleby ciężkiej: 6,6‑7,0. Dla gleb organicznych najbezpieczniejszy jest odczyn kwaśny, a optimum pH w KCl wynosi 4,6 do 5,0 (tabela 1). Im gleba lżejsza, tym jest z natury bardziej kwaśna, a wapnowanie stosowane w nadmiarze jest bardziej szkodliwe. Podwyższanie pH gleb organicznych powyżej 5 może powodować przyspieszone procesy ich degradacji.

Sprawdź tabelę 1. Potrzeby wapnowania gleb (według IUNG-PIB)

Sprawdź tabelę 2. Dawki nawozów wapniowych w t CaO na 1 ha (zalecenia IUNG-PIB)

Jak ustalić dawkę nawozu

Najlepiej dawkę wapna ustalić na podstawie wyniku analizy gleby i zaleceń IUNG w Puławach (tabeli 2). Praktyka wskazuje, że bezpieczniejsze i bardziej efektywne jest dzielenie dawki nawozów wapniowych, tak by jednorazowo stosować około połowy zalecanych dawek, a po 2‑3 latach zabieg powtórzyć. Podaną w tabeli 2 dawkę w czystym składniku (CaO) należy przeliczyć na masę nawozu. Nawóz wapniowy tlenowy zawiera na przykład 70% CaO, czyli chcąc zastosować 1,5 t CaO/ha należy zastosować: 1,5 t ÷ 0,7 = 2,1 t/ha masy tego nawozu. Wapno węglanowe zawiera najczęściej około 45% CaO, tak więc po przeliczeniu (1,5 t CaO:0,45) dawka wynosi 3,3 t/ha wapna węglanowego. Nie ma cudownych nawozów wapniowych, które stosowane w dawce 200‑300 kg masy nawozu na hektar regulują odczyn gleby.

Podstawowy warunek dobrego wapna, to dokładne jego zmielenie.

Więcej o wapnowaniu za kilka dni na www.polifoska.pl