Pszenica ozima jest podatna na wiele chorób grzybowych, które powodują duży spadek plonu. Wyprodukowane przez plantatora ziarno musi także spełniać parametry jakościowe, ale przede wszystkim musi być zdrowe. Chorobą, która może przyczynić się nie tylko do redukcji plonu, ale także do pogorszenia jakość ziarna poprzez gromadzące się w nim mikotoksyny jest fuzarioza kłosów.

Nie tylko fuzarioza

Ziarno pszenicy ozimej jest narażone na wielu sprawców chorób, dlatego plantator musi obserwować plantację przez cały okres wegetacji. W chwili wystąpienia warunków sprzyjających rozwojowi chorób obecnie wykształcone już kłosy mogą być porażone nie tylko przez fuzariozę, lecz również przez septoriozę plew, rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, mączniaka prawdziwego zbóż i traw oraz czerń zbóż.

Spadek plonowania oraz jakości pszenicy

Fuzariozy kłosów mogą spowodować znaczną obniżkę plonów pszenicy, mniejszą masę tysiąca ziaren, uszkodzenie zarodka (ziarniak nie rozwija się), osłabienie siły kiełkowania, zdrobnienie i pomarszczenie ziarna, które zazwyczaj posiada pomarańczowy nalot. Ponadto, grzyby powodujące fuzariozę pogarszają jakość ziarna poprzez gromadzące się w nim mikotoksyny, które są szkodliwe dla ludzi i zwierząt.

Skąd pochodzi źródło infekcji?

Sprawcami fuzarioz są grzyby z rodzaju Fusarium culmorum, Fusarium graminearum, Fusarium avenaceum, Microdochium nivale. Źródło zakażenia stanowią porażone ziarniaki, zimujące w resztkach pożniwnych roślin zarodniki grzyba, samosiewy zbóż lub grzybnia w glebie. Sąsiadujące plantacje zainfekowane są przez zarodniki roznoszone powietrzem oraz kroplami deszczu. Najgroźniejsza jest infekcja w fazie kwitnienia zbóż.

Objawy występowania fuzariozy na kłosach pszenicy

Rozwojowi grzyba sprzyja wysoka wilgotność powietrza w okresie kłoszenia i kwitnienia pszenicy. Infekcja chorobowa rozpoczyna się w okresie kwitnienia, lecz pierwsze objawy są widoczne w fazie dojrzałości mlecznej. Postępujący rozwój fuzariozy objawia się bieleniem poszczególnych pięterek w kłosie, żółknięciem plewek, a także występowaniem charakterystycznego pomarańczowego lub różowego nalotu grzybni. W zależności od odmiany i sprzyjających infekcji warunków pogodowych z czasem bieleje cały kłos. Porażone ziarniaki nawet wyglądające na zdrowe, mogą być skażone mykotoksynami. Sprawcy fuzariozy kłosów mogą we wczesnych fazach rozwojowych zbóż powodować choroby tj. zgorzel siewek, fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i korzeni oraz fuzariozę liści.

Lustruj pola i obserwuj rośliny

Przed przystąpieniem do ochrony fungicydowej, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić lustrację pola, aby określić z jakimi chorobami grzybowymi mamy do czynienia i ocenić natężenie ich występowania. Wykonanie zabiegu w najbardziej odpowiednim terminie, nie za wcześnie i nie za późno jest oczywiście najlepszym sposobem na osiągnięcie wysokiej skuteczności. W przypadku fuzariozy kłosa największą korzyść przynosi stosowane fungicydu w początkowym momencie infekcji chorobowej lub bezpośrednio przed zagrożeniem jej wystąpienia. Warto więc lustrować plantacje pszenic, zwłaszcza gdy pojawiają się warunki zwiększające ryzyko występowania chorób. Jesteśmy wówczas w stanie określić, czy wykonanie zabiegu jest konieczne, czy też nie.

Zabieg T3

Ostatni zabieg fungicydowy w pszenicy ozimej czyli tzw. T3 ma za zadanie ochronić kłos przed wieloma sprawcami chorób m.in. przed fuzariozaą kłosów. Zabieg ten jest bardzo istotny dla jakości ziarna, ponieważ przy dużym nasileniu występowania chorób grzybowych może dojść nie tylko do redukcji plonu, lecz również zanieczyszczenia ziarna mykotoksynami. Zabieg zaleca się wykonać od fazy końca kłoszenia do początku dojrzałości wodnej ziarna wówczas, gdy istnieje duże zagrożenie wystąpienia chorób kłosa. Za idealny termin uważa się jednak fazy początku kwitnienia BBCH 61 do pełni kwitnienia BBCH 65.

Dobierz najskuteczniejszą substancję

Zgodnie z zaleceniami w celu ochrony kłosa przed fuzariozą stosuje się takie substancje czynne jak triazole (np. tebukonazol). Często też fungicydy zbudowane są z kilku substancji. Oprócz triazoli są to: strobiluryny, tiofanat metylu. Bardzo dobre wyniki daje mieszanina triazoli z prochlorazem, która wykazuje dużą skuteczność walki z fuzariozą i w porównaniu z innymi fungicydami przedłuża czas działania na grzyby o 5‑7 dni. Chorobę tą w pszenicy można ograniczyć jednym z zalecanych preparatów (z zachowaniem jego karencji) zawierających m.in.:

• azoksystrobinę (Amistar 250 SC, Tazer 250 SC),
• chlorotalonil (Diskobol 480 SC, Fezan Plus 226 SC),
• cyprokonazol (Artea 330 SC, Chefara33 EC),
• dimoksystrobinę (Swing Plus, Swing Top 183 SC),
• epoksykonazol (Rubric 125 SC, Rekord 125 SC),
• fenpropimorf (Tango Star, Juwel TT 483 SE),
• metkonazol (Caramba 660 SL, Sirena 60 EC),
• prochloraz (Tenore 400 EW, Zamir 400 EW),
• protiokonazol (Variano Xpro 190 EC, Prosaro 250 EC),
• propikonazol (Masturi 250 EC, Chefara 330 EC),
• tebukonazol (Spekfree 430 SC, Sparta 250 EW),
• tetrakonazol (Moderator 303 SE, Yamato 303 SE),
• tiofanat metylowy (Yamato 303 SE, Tiofanat Metylowy 500 SC).

Rotacja środków sposobem na uodpornienie się patogenów

Trzeba też mieć na uwadze, że częste używanie tych samych fungicydów, po kilka razy w ciągu sezonu i w kolejnych latach uprawy, prowadzi do powstania szczepów grzybów odpornych na substancje aktywne. Aby zapobiec uodparnianiu się należy przemiennie używać substancji czynnych należących do tej samej grupy chemicznej, bądź też stosować środki, które zawierają w swoim składzie kilka substancji czynnych, należących do różnych grup.

Zwróć uwagę na temperaturę powietrza w jakiej wykonujesz zabieg

Stosując preparaty fungicydowe należy zwrócić szczególną uwagę na optymalną temperaturę, w której zastosowanie danej substancji będzie w pełni skuteczne. Zbyt wysoka temperatura (powyżej 25^oC) może spowodować poparzenie pszenicy (fungicyd jest fitotoksyczny dla rośliny). Zakres temperatur 15‑20°C jest optymalny do stosowania środków grzybobójczych.

Zapobiegać fuzariozom można na różne sposoby, począwszy od …

… ustalenia prawidłowego płodozmianu uwzględniającego przerwę w uprawie roślin zbożowych na tym samym polu, przyspieszenia mineralizacji resztek pożniwnych (stosowanie azotu i przyorywanie, np. aplikacja mocznik.pl na ściernisko), niszczenia samosiewów zbóż, wysiewu kwalifikowanego materiału siewnego, wyboru odmian mniej podatnych oraz zbilansowanego nawożenia azotowego. W tym celu przydatny może okazać się kalkulator nawozowy.

2 w 1

Plantacje pszenicy coraz liczniej zasiedlane są przez mszyce i skrzypionki. Sprzyjają temu warunki pogodowe panujące na terenie całego kraju. Zabieg fungicydowy możemy połączyć z ochroną insektycydową. Należy mieć jednak na uwadze temperaturę powietrza, w której stosowany insektycyd prawidłowo zadziała. Najskuteczniejszymi preparatami działającymi w wysokich temperaturach (powyżej 15°C) to środki należące do grupy fosforoorganicznych, pyretroidy działają w temperaturze poniżej 20°C i przy wysokich temperaturach okazują się nieskuteczne.