Obecnie w naszym kraju uprawa soi staje się coraz bardziej popularna. Roślina ta ma wiele zalet, z których najważniejsze to wiązanie azotu atmosferycznego we współpracy z bakteriami brodawkowymi, pozostawienie dobrego stanowiska po sobie oraz stanowienie przerywnika wąskich płodozmianów zbożowych. Jednak czasem jej uprawa bywa zawodna i aby temu zapobiec, trzeba spełnić kilka warunków wpływających na możliwość jej uprawy.

Nawozy naturalne pod soję

Soję nie należy uprawiać na stanowiskach, które są bogate w azot, świeżo nawożonych obornikiem lub gnojowicą. Nadmiar azotu w glebie może spowodować wybujałość roślin, ich wyleganie oraz opóźnienie dojrzewania, a zastosowany jesienią przyorany obornik może wiosną stanowić barierę dla młodego systemu korzeniowego soi. Ponadto, nadmiar azotu będzie zaburzać symbiozę roślin z bakteriami brodawkowymi. Nawozy naturalne możemy zastosować w płodozmianie, w którym występuje soja, lecz trzeba je zaaplikować 2‑3 lata przed jej uprawą, najlepiej pod rośliny okopowe.

Wapnowanie stanowiska zaplanuj wcześniej

Pod uprawę soi gleba musi mieć uregulowany odczyn, ponieważ roślin ta nie toleruje kwaśnego stanowiska. Dla soi pH gleby powinno wynosić 6 – 7,2. Jeżeli stanowisko jest zakwaszone należy przeprowadzić wapnowanie, najlepiej wcześniej, pod inne gatunki w zmianowaniu lub ostatecznie jesienią, po zbiorze przedplonu, tak, aby wapno mogło zostać dobrze wymieszane z glebą. Rodzaj wapna będzie zależał od rodzaju gleby. Na gleby cięższe poleca się szybko działające wapno tlenkowe, a na gleby słabsze i lżejsze wapno węglanowe, w dawkach wg analizy chemicznej gleby. Jeżeli gleba pod soję jest uboga w magnez, poleca się stosowanie wapna magnezowego. Podobnie jak w przypadku nadmiaru azotu, niskie pH gleby (poniżej 6) może spowolnić zawiązywanie brodawek.

Dobór odmiany do siewu

Sukces w uprawie soi w dużej mierze zależy od doboru właściwej odmiany. Obecnie w Krajowym Rejestrze odmian figurują aż 22 odmiany soi (www.coboru.pl). Wybierając odmianę soi warto zwrócić uwagę na jej wczesność związaną z długością okresu wegetacji. Do uprawy w polskich warunkach nadają się odmiany, których okres wegetacji nie przekracza 135 dni. Niestety nie każda odmiana potrafi dojrzeć w naszych warunkach, a soję powinno się zebrać do końca września. Kolejnymi cechami, na które należy zwrócić uwagę, a które są bardzo istotne, to skłonność do pękania strąków oraz wysokość osadzenia najniższych strąków, ze względu na późniejsze straty przy zbiorze plonu. Niektóre odmiany soi mogą całkowicie się osypać, natomiast zbyt nisko osadzone strąki niestety pozostają niezebrane na polu. Potencjał plonowania oraz zawartość białka w nasionach, które są również bardzo istotną cechą, zazwyczaj oscylują w granicach 30‑50 dt/ha oraz 38‑40 % białka.

To od siewu wszystko zależy

Siew soi to najważniejszy element agrotechniki tej rośliny. Popełnione w tym momencie błędy zawsze odbiją się na późniejszej wegetacji roślin oraz na plonowaniu. Przede wszystkim musimy zapewniać właściwą obsadę roślin poprzez odpowiednio przygotowaną glebę, optymalny termin siewu, głębokość umieszczenia nasion w glebie, normę wysiewu oraz rozstawę rzędów. Optymalny termin siewu przypada zwykle po terminie siewu kukurydzy, czyli w zależności od regionu i warunków, od około 20 kwietnia do 5 – 10 maja.

Przyjmuje się, że optymalna obsada roślin soi po wschodach powinna wynosić 60‑70 szt/m². Nasiona można wysiewać w różnej rozstawie, na stanowiskach o cięższej glebie zaleca się siać soję w szersze międzyrzędzia, natomiast na lżejszych możliwe są siewy w wąskie międzyrzędzia, w większej rozstawie między roślinami. Do siewu soi z powodzeniem można wykorzystać siewniki tradycyjne – zbożowe, lecz coraz popularniejsze są siewy punktowe soi z wykorzystaniem siewników typowo buraczanych lub przeznaczonych do siewu kukurydzy, w rozstawie rzędów 45 cm, natomiast w rzędach 4‑5 cm. Podczas siewu soi należy ostrożnie obchodzić się z nasionami, ponieważ są one wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne.

Nasion soi nie można siać zbyt głęboko, ponieważ w okresie siewu, czyli na przełomie kwietnia i maja gleba jest zazwyczaj przesuszona, a nasiona są narażone na wyjadanie przez ptaki. Optymalna głębokość to 3 – 4 cm. Przy bardzo dobrych warunkach glebowych siew można pogłębić do 5 cm, jednak nie należy przekraczać tej granicy, ponieważ mogą wystąpić problemy z równomiernymi wschodami.

Szczepionka dla soi to Bradyrhizobium japonicum

Bezpośrednio przed siewem, nasiona soi należy zaszczepić szczepionką bakteryjną zawierającą żywe kultury bakterii brodawkowych mających zdolność do wiązania wolnego azotu atmosferycznego. W naszych warunkach bakterie symbiotyczne z soją nie występują naturalnie. Szczepienie nasion ze względu na wrażliwość bakterii na promienie UV należy przeprowadzić w zamkniętym pomieszczeniu, bezpośrednio przed siewem. Siew powinien się odbyć od razu po szczepieniu, a najpóźniej 12 godzin po zabiegu. Zawiązanie odpowiedniej liczby brodawek przez roślinę soi jest możliwe, gdy gleba nie jest zbyt przesuszona i zimna oraz nie występuje deszczowa pogoda i stagnująca na polu woda. Szczepienie nasion przyspiesza okres tworzenia się brodawek korzeniowych, zapewniając właściwy przebieg symbiozy. Szczepionkę należy jednak stosować tylko wtedy, gdy na określonym polu nie była uprawiana soja co najmniej przez kilka lat (bakterie są w stanie przetrwać w glebie 4‑5 lat) lub nastąpił wyraźny spadek jej plonowanie. Szczepienie można wykonać ręcznie w siewniku. Niektóre firmy nasienne mają w sprzedaży gotowe nasiona soi zaszczepione wcześniej według określonej techniki specjalnymi preparatami ochronnymi.

Zaprawa fungicydowa

Przed zastosowaniem szczepionki zaleca się zaprawić nasiona odpowiednim fungicydem chroniącym rośliny przed infekcjami grzybowymi, szczególnie we wczesnym etapie rozwoju roślin soi. Warto zastosować zaprawę zwłaszcza, gdy spodziewamy się trudnych warunków do wschodów i istnieje ryzyko wystąpienia zgorzeli siewek. Zaleca się w pierwszej kolejności zastosować środek grzybobójczy, a dopiero później szczepionkę bakteryjną, nie tylko dlatego że jest ona bardziej wrażliwa na działania fizyczne i chemiczne, lecz zaprawiane zwilżoną zaprawą nasiona musza przed siewem obeschnąć, co pozwala na lepsze pokrycie ich fungicydem.

Więcej w kolejnej części artykułu…