W ubiegłych sezonach wegetacyjnych na plantacjach kukurydzy można było zaobserwować różne nietypowe zjawiska w rozwoju fizjologicznym kukurydzy, które spowodowane były występującymi warunkami stresowymi, ale nie tylko …

Powodem występowania nietypowych zjawisk, czyli tzw. anomalii, które możemy spotkać na polach kukurydzianych mogą być czynniki niezależne, bądź zależne od producenta, to jest nieprawidłowa obsada, niedobór składników pokarmowych oraz błędnie wykonany zabieg odchwaszczania plantacji. Anomalii w rozwoju kukurydzy jest sporo, przyjrzyjmy się jednak tym najczęściej występującym.

Kolbowiechy

Jest to najczęściej spotykana anomalia, a mianowicie zamiast wiechy lub też na jej części widoczna jest częściowo mała kolba z niewielką liczbą ziarniaków. Kolbowiechy nie posiadają okrywy przez co narażone są na większe żerowanie szkodników, występowanie patogenów chorobotwórczych oraz wydziobywanie przez ptactwo. Nie mają one zatem wpływu na zwiększenie plonu ziarna. Ich powstanie ma związek z pewnymi zakłóceniami w produkcji i działaniu fitohormonów w roślinie spowodowane stosowaniem herbicydów z grupy sulfonylomoczników. Ponadto przypuszcza się, że powstawaniu kolbowiech może sprzyjać zbyt niska obsada lub skłonność mieszańca do wytwarzania odrostów, na których najczęściej spotykane są twory. Odrosty pojawiają się najczęściej przez zachwianie wzrostu roślin w fazie 5‑8 liści, kiedy kształtują się pierwsze zawiązki kolb. Kolbowiechy często mylone są z tzw. chorobą szalonych wiech.

Krzewienie kukurydzy

Czasem zdarza się, że kukurydza ma odrosty wyrastające z dolnych międzywęźli. Jest to niekorzystne zjawisko na plantacji kukurydzy, ponieważ może wpływać na obniżenie plonowania. Odrosty zazwyczaj nie wytwarzają kolb, a jeśli tak, to kosztem pozbawienia kolby głównej substancji pokarmowych, a w warunkach suszy również wody. Odrosty pojawiają się zazwyczaj wcześnie, w początkowych fazach wzrostu, przy dobrej strukturze gleby i niskiej obsadzie roślin - zbyt duże przestrzenie pomiędzy roślinami zwiększają szanse ich powstawania. Niektóre odmiany mogą mieć tendencję do krzewienia się, jednak znacznie częściej przyczyną ich powstawania jest wpływ środowiska niż podłoże genetyczne. Jest kilka przyczyn występowania tego zjawiska, m.in. warunki stresowe. Jest to uszkodzenie głównej rośliny na przykład przez przymrozek wiosenny, grad, wiatr, podtopienie, zbyt mała obsada roślin, zbyt szybki wzrost roślin, niedobory składników pokarmowych, uszkodzenia mechaniczne sprzętem, a także porażenie przez choroby, czy występowanie szkodników (żerowanie larw ploniarki zbożówki w stożkach wzrostu, lub ploniarki gnijki).

Kolby wtórne

Niektóre kolby osadzone są na niższej wysokości niż normalnie wykształcone kolby właściwe. Są to kolby wtórne, które powstają zamiast kolb właściwych, tworzą się one z pewnym opóźnieniem. Zjawisko to jest często mylone z wielopalczastością, lecz jest ono niegroźne. Kolby wtórne nie są zaziarnione, ponieważ ze względu na późniejsze wysuwanie znamion często występują problemy z ich zapyleniem - brak pyłku. Mają tendencję do szybkiego zamierania. Można je znaleźć zazwyczaj na roślinach rosnących na skraju pola. Występowanie kolb wtórnych nie prowadzi do strat w plonie, gdyż kolba główna jest normalnie wykształcona, mogą jedynie nieco obniżać masę tysiąca ziaren.

Wielopalczastość kolb

Normalnie kukurydza powinna wytworzyć jedną łodygę oraz jedną w pełni zaziarnioną kolbę. Tymczasem zamiast kolby dominującej w jej miejscu rośnie od 3 do 5 kolb. Zjawisko to jest nazywane wielopalczastością kukurydzy i jest spowodowane następstwem niekorzystnych warunków klimatycznych i uprawowych, jak: niedostateczne naświetlenie, wahania temperatury albo uszkodzenia herbicydowe. Najbardziej wrażliwym stadium, w którym może dojść do powstania wielopalczastości kolb jest stadium 8‑10 liścia. Szkodliwość występowania wielopalczastości polega na tym, że wytworzone kolby nie zostają zapłodnione, a to powoduje spadek plonu. Przy wyborze odmiany do siewu należy zwrócić uwagę na jej odporność na stresy oraz przestrzegać terminu siewu, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia stresy w kluczowych dla tej rośliny fazach.

Częściowo zaziarnione kolby

Odpowiednio zaziarnione kolby wymagają prawidłowego zapylenia, zbilansowanego nawożenia oraz dobrego nalewania ziarna. Warunkiem prawidłowego zapylenia jest wytworzenie przez kwiatostany pyłku, a następnie przyjęcie go na znamiona. Jeśli w warunkach suszy dojdzie do opóźnienia wyrzucania znamion, podczas gdy narażone na stres cieplny wiechy wyprodukowały mniej pyłku lub stracił on żywotność (brak pyłku do zapłodnienia później wysuniętych znamion) zapylenie zostaje zakłócone. Oprócz suszy gorsze wypełnienie ziarna spowodowane jest również wysokimi temperaturami, niedostatecznym dopływem światła oraz redukcją blaszki liściowej we wczesnych fazach rozwojowych, np. w wyniku uszkodzeń powodowanych przez szkodniki i choroby. Brak ziaren na wierzchołku kolby może być spowodowany redukcją ziaren po kwitnieniu. Zapłodnienie nastąpiło i ziarno zaczęło rosnąć, ale roślina musiała podczas wegetacji zredukować ich ilość wskutek niedoboru wody lub składników pokarmowych. Do takiej redukcji może dochodzić aż do osiągnięcia stadium dojrzałości mlecznej ziarna. U niektórych odmian, które mają wysoki potencjał plonowania ziarna (przede wszystkim późne odmiany) zjawisko to jest dosyć częste i odpowiada ono naturalnej redukcji ziarna na kolbie. Zapobieganie temu zjawisku jest możliwe przede wszystkim dzięki dobraniu odpowiedniej odmiany do siewu, która jest odporna na stresy, ochronie roślin oraz odpowiednio zbilansowanym nawożeniu azotem, fosforem i potasem.

Do nawożenia kukurydzy najlepszym nawozem azotowym jest mocznik.pl. Głównie z tego powodu, że forma azotu z mocznika jest dłużej dostępna dla roślin, a w początkowym powolnym rozwoju roślin, gdy występują jeszcze niskie temperatury, pobieranie azotu następuje pomału, lub jest ono ograniczone. Bardzo istotna jest też łatwość podania tego nawozu oraz wymieszanie go z glebą, co zabezpiecza przed startami azotu w postaci amoniaku (ograniczenie strat azotu do poziomu poniżej 10‑15%). Mocznik najlepiej zastosować rzutowo przed siewem nasion, równocześnie z wysiewem nawozów potasowych. Do nawożenia startowego kukurydzy najczęściej stosuje się fosforan amonu zawarty w nawozie POLIDAP®, z którym w dawce 100 kg/ha wnosimy 18 kg N/ha oraz 46 kg P2O5/ha. POLIDAP® zawiera fosfor w łatwo rozpuszczalnej formie, czyli dostępny dla roślin w początkowej fazie wzrostu oraz ułatwiający jego pobieranie azot amonowy (NH4).