Zapewne każdy rolnik słyszał już o formie ozimej grochu, która pojawiła się kilka lat temu na naszym rynku. Stała się ona alternatywą dla formy jarej grochu, znakomicie wykorzystującą zgromadzoną po zimie wodę w glebie, ograniczając tym samym starty plonu spowodowane coraz częściej występującymi wiosennymi suszami oraz najszybciej ze wszystkich upraw schodzącą z pola będąc doskonałym przedplonem dla rzepaku i wcześniej sianych zbóż. Uprawa grochu ozimego nie jest trudna, lecz jeżeli chcemy w pełni wykorzystać jego strukturotwórczy i fitosanitarny potencjał powinniśmy przestrzegać kilku istotnych zaleceń agrotechnicznych.

Uprawa roślin bobowatych, w tym grochu ozimego niesie za sobą wiele korzyści. Z jednej strony stanowią one dodatkowe źródło białka w produkcji pasz, natomiast z drugiej ich uprawa pozytywnie oddziałuje na środowisko glebowe. Bogate w białko, witaminy i związki mineralne nasiona grochu oraz części zielone stanowią wartościową paszę dla zwierząt. Części zielone oraz korzenie mogą też być doskonałym nawozem traktowanym jako międzyplon, co jest niezbędne w zmianowaniu (alternatywa dla wąskich płodozmianów, w których dominują zboża i rzepak) i odbudowaniu prawidłowej struktury gleby. Biorąc pod uwagę pożytki płynące z uprawy grochu, warto zastanowić się nad jej wprowadzeniem we własnym gospodarstwie.

Rozwój roślin formy ozimej grochu

W ofercie nasiennej jako pierwsza ozima odmiana grochu pojawił się James, który charakteryzuje się wysokim i stabilnym plonowaniem oraz wysoką zawartością białka, doskonale nadającym się ma paszę i cele bioenergetyczne. Aby przetrwać okres zimy groch ozimy musi przejść proces hartowania, który rozpoczyna się w temperaturach poniżej 10°C i trwa nawet kilka tygodni. Wzrost temperatury w tym czasie powoduje rozhartowywanie roślin i zmniejszenie mrozoodporności. Maksymalna tolerancja odmiany James na mróz bez okrywy śnieżnej wynosi -18°C. Wiosną po przezimowaniu następuje szybki wzrost i rozwój roślin (koniec kwietnia). Różnica w rozwoju pomiędzy formą ozimą i jarą grochu wynosi średnio 3 tygodnie. Groch ozimy kwitnie ponad 3 tygodnie. Dojrzałość techniczną do zbioru osiąga w II połowie czerwca.

Optymalny termin siewu

Jako termin wysiewu grochu ozimego podaje się koniec września do końca października. Jednak nie należy zbytnio zwlekać, ponieważ warunki pogodowe występujące jesienią są różne, a rośliny powinny przed nadejściem zimy wytworzyć solidny system korzeniowy i pokryć przynajmniej część gleby (część nadziemna rośliny powinna mieć 2‑4 cm). W cieplejszych rejonach kraju zaleca się siać później, natomiast w chłodniejszych wcześniej. Uwaga! Zbyt późny siew stanowi ryzyko długich wschodów i zgorzeli siewek.

Siew

Przy wczesnym wysiewie zalecana gęstość siewu to 65‑90 szt./m², optymalnym 90‑100 szt./m², a w późnym 100‑120 szt./m². Średnio na 1 ha poleca się wysiewać 200 kg nasion na głębokości 5 cm. Na glebach lekkich możemy siać głębiej na 6 cm, na ciężkich płycej - 4 cm. Zbyt płytko umieszczone nasiona w glebie mogą zostać wyjedzone przez ptaki. Przed siewem zaleca się zaprawić nasiona zaprawą fungicydową zawierającą substancję aktywną tiuram i karboksynę. Zaprawianie nasion przy użyciu środków chemicznych ma na celu ochronę kiełkujących nasion, a następnie siewek przed patogenami chorobotwórczymi, a także znacząco polepszy zdrowotność i kondycję roślin w okresie wczesnowiosennym.

Dodatkowo, nasiona tuż przed wysiewem warto zaszczepić preparatem biologicznym (np. Nitraginą), który zawiera specjalnie dopasowane szczepy symbiotycznych bakterii brodawkowych przygotowanych do zaprawienia nimi nasion, asymilujących azot atmosferyczny i dostarczających go w odpowiedniej formie roślinom. Nasiona zaprawiamy nitraginą na polach, gdzie wcześniej nie pojawiały się rośliny bobowate zaszczepione bakteriami, jeśli jednak od czasu do czasu pojawiały się one w zmianowaniu, szczepienie takie jest w zbędne, ponieważ bakterie namnożyły się i wcześniej zasiedliły glebę.

Potrzeby pokarmowe i nawożenie przedsiewne

Poziom składników pokarmowych dla grochu powinien być średni. Przed siewem poleca się nawożenie takimi pierwiastkami jak azot, fosfor, potas, magnez i siarka. Przy przeciętnym plonie 4 t/ha groch pobiera około 60 kg/ha P₂O₅, 100‑160 kg/ha K₂0, 32 kg/ha MgO oraz 13 kg/ha S. Ustalone dawki powinniśmy wprowadzić do gleby stosując nawozy wieloskładnikowe tj. POLIFOSKA®PLUS, POLIFOSKA®5, POLIFOSKA®KRZEM, POLIFOSKA®6, POLIFOSKA®TYTAN, POLIFOSKA®8, POLIFOSKA®START, które zabezpieczą rośliny w niezbędne składniki pokarmowe. Ponadto, warto rozważyć stosowanie górnych zakresów zalecanych dawek ze względu na możliwość wypłukania części fosforu i magnezu w okresie zimowym.

Groch ozimy wymaga także stosowania mikroskładników. Na każdą ton nasion wraz ze słomą pobiera 25 g/ha boru, 100 g/ha manganu i 70 g/ha cynku. Uprawę można zasilić gotowymi mieszaninami specjalnie dedykowanymi dla roślin bobowatych lub zastosować każdy mikroskładnik osobno dodając przy tym 7-wodny siarczan magnezu.

Ochrona roślin

W uprawie grochu ozimego pojawiają się chwasty charakterystyczne dla ozimin, w tym samosiewy rzepaku, przy czym im później groch zostanie zasiany, tym mniejsze szanse na ich skiełkowanie i rozwój. Przy optymalnym terminie siewu grochu musimy jednak zadbać o czysty łan. Bezpośrednio po siewie możemy zastosować preparaty lub mieszaniny środków zalecanych w uprawie grochu jarego. Podobnie z resztą jest w przypadku zwalczania zachwaszczenia powschodowo. Należy jedynie przestrzegać faz rozwojowych rośliny uprawnej oraz temperatury stosowania herbicydów.

Jesienią nie ma sensu wykonywać żadnych zabiegów na choroby czy szkodniki. Dopiero w okresie wiosennym należy częściej lustrować plantację w celu identyfikacji chorób tj. mączniak prawdziwy, szara pleśń, askochytoza i zagrożeń ze strony szkodników tj. mszyce czy pachówka strąkóweczka.

Azot ostrożnie

Jeśli chodzi o dawkę azotu, na glebach żyznych i dobrze uwilgotnionych, nie ma potrzeby stosowania azotu, gdyż młode rośliny do czasu rozpoczęcia symbiozy skorzystają z glebowych zasobów tego składnika. Natomiast na glebach słabszych, lub, gdy przyorano dużo resztek pożniwnych (w tym słomy) możemy przedsiewnie zastosować azot w tzw. dawce startowej, lecz nie powinna ona przekraczać 20 kg N/ha i powinna być traktowana jako dawka startowa nie tyle dla samej rośliny, lecz dla pobudzenia gleby i życia biologicznego w glebie. Należy dobrze przeliczyć ilość wprowadzanego azotu do gleby z uwzględnieniem azotu mineralnego, ponieważ zbyt duża jego zawartość w glebie może spowodować duży przyrost masy zielonej, opóźnić kwitnienie i zawiązywanie nasion oraz przyczynić się do nierównomiernego ich dojrzewania.

Zbiór

Termin zbioru przypada na II połowę czerwca, gdy nasiona dojrzeją i osiągną 14‑16 % wilgotności. Plon nasion jest zależny od przebiegu wegetacji w danym roku. Przeciętny plon grochu ozimego wynosi 40 dt/ha, natomiast potencjał plonotwórczy nawet 60 dt/ha.