Siarka należy do najważniejszych składników pokarmowych dla roślin rzepaku, niekiedy nawet jest ważniejsza od azotu, ponieważ tylko w duecie z siarką w pełni ujawnia się potencjał plonotwórczy azotu. Zatem do efektywnego wykorzystania wysokich dawek azotu stosowanych w rzepaku niezbędne jest pokrycie zapotrzebowania na siarkę.
Przyczyny deficytu siarki w glebie
W naszym kraju mamy niewystarczającą zawartość siarki w glebie. Szacuje się, że około 60% naszych gleb jest ubogich w siarkę, zwłaszcza w rejonach, gdzie nie ma większych miejskich ośrodków przemysłowych, ponieważ w latach 80. zanieczyszczenia atmosfery dwutlenkiem siarki (SO4) powstające w wyniku spalania zasiarczonego węgla były głównym źródłem tego pierwiastka w glebie. Postępujący deficyt siarki, poza wyraźną redukcją emisji związków siarki do atmosfery, wynika również w dużej części ze znacząco dużego udziału gleb lekkich i bardzo lekkich, przez co siarka niezwykle łatwo ulega wymyciu poza system korzeniowy roślin, podczas łagodnych zim z intensywnymi opadami deszczu, zmniejszenie zużycia nawozów naturalnych, nieuregulowany odczyn gleby, ograniczony lub całkowity brak stosowania nawozów siarkowych oraz odprowadzanie siarki wraz z plonami siarkolubnych roślin uprawnych.
Pobieranie pierwiastka przez rośliny
Rośliny siarkolubne takie jak rzepak ozimy, gorczyca lub rzodkiew potrafią pobrać, w zależności od wysokości plonu do 100 kg/ha SO3, tj. 40 kg/ha S. Z badań wynika, że zapotrzebowanie jednostkowe rzepaku ozimego na siarkę wynosi 16‑20 kg/t nasion (w tym plon uboczny). Przy plonie nasion rzędu 4 ton z 1 ha, sięga 64‑80 kg S/ha (czyli 160 - 200 kg SO3). Taką ilość siarki rośliny rzepaku są w stanie pobrać z gleby jedynie poprzez system korzeniowy w postaci jonu SO4-2, następnie w komórkach roślinnych siarczany zostają zredukowane do formy -SH i w takiej postaci występują najczęściej. W mniejszej ilości siarka pobierana jest z atmosfery jako SO2.
Dlaczego siarka jest tak ważnym dla roślin rzepaku pierwiastkiem?
Siarka jest pierwiastkiem, który bierze aktywny udział w kontroli gospodarki azotowej roślin rzepaku, co oznacza, że odpowiedzialna jest zarówno za pobieranie, jak i za przetwarzanie już pobranego azotu w plon. Jest ona niezbędna dla życia roślin, ponieważ jest składnikiem ważnych aminokwasów. Odgrywa również bardzo ważną rolę w syntezie białek, które biorą udział w wielu procesach biochemicznych zachodzących w komórkach roślinnych. Białka są odpowiedzialne między innymi za metabolizm węglowodanów, czy proces fotosyntezy, a także są niezbędne w syntezie kwasów tłuszczowych, chlorofilu oraz lignin. Zatem rośliny dobrze zaopatrzone w siarkę są w stanie lepiej znieść warunki stresowe np. podczas okresu spoczynku zimowego, natomiast wiosną lepiej kwitną i lepiej zawiązują łuszczyny, a co za tym idzie, wydają większy plon, o wyższej zawartości oleju w nasionach. Rzepak dobrze odżywiony siarką to także mniejsze porażenie przez czynniki chorobotwórcze.
Prawidłowo rozpoznać niedobór siarki na roślinach
Bardzo łatwo można pomylić objawy niedoboru siarki na roślinach z objawami niedoboru azotu i magnezu, lecz w przypadku rzepaku nie jest to aż takie trudne. Otóż najistotniejsze jest to, że pierwsze objawy niedostatku siarki występują w postaci marmurkowatej chlorozy międzynaczyniowej na młodszych w pełni rozwiniętych liściach, natomiast azotu i magnezu na starszych. Jednak w przypadku niedoboru magnezu żółknięcie blaszek liściowych i chloroza postępuje od środka na zewnątrz, a nie odwrotnie. Ponadto, chloroza spowodowana deficytem siarki nigdy nie przechodzi w nekrozy. W fazie kwitnienia natomiast na krawędziach płatków pojawiają się jasnożółte lub białe przebarwienia. Płatki są mniejsze niż normalnie i rzadsze. Zawiązane łuszczyny zawierają mniej lub wcale nie zawierają nasion. Bardzo charakterystyczne objawy można zaobserwować na glebach, gdzie występuje mozaika, zwłaszcza w miejscach o podłożu bardziej piaszczystym. W takich miejscach objawy niedoboru będą bardzo szybko widoczne, co daje możliwość szybkiej reakcji i natychmiastowego uzupełnienia składnika.
Stosowanie siarki w okresie wczesnowiosennym
Dobre zaopatrzenie w siarkę roślin rzepaku jest warunkiem efektywnego wykorzystania wysokich dawek azotu. Nawożenie roślin siarką „na zapas” nie jest możliwe, dlatego też należy dostosować je do potrzeb rośliny.
Nie możemy dopuścić do wystąpienia niedoborów siarki podczas całego okresu wegetacji roślin, dlatego część tego składnika należy podać doglebowo jeszcze przed siewem rzepaku, w ilości pokrywającej nie mniej niż 30 % całkowitego zapotrzebowania w całym okresie wegetacji. Natomiast druga część siarki, z racji dużego wymywania w okresie zimy poza system korzeniowy, powinna być dostarczona wczesną wiosną razem z azotem i magnezem, oczywiście w formie bardzo dobrze rozpuszczalnej i łatwo przyswajalnej dla roślin (siarczanowej), najlepiej w nawozach wieloskładnikowych, które coraz częściej są wybierane przez rolników w uprawie rzepaku ozimego tj. POLIFOSKA®21 lub POLIFOSKA®START. Stosując nawozy zawierające np. siarkę elementarną, narażamy rośliny na niedobór tego pierwiastka, gdyż nawozy te muszą ulec przemianom w glebie tj. przejść do formy siarczanowej, a to wymaga czasu.
Wiosenne nawożenie tym składnikiem bez znajomości zasobności gleby powinno opierać się na dawce azotu, ponieważ stosunek pobrania N:S kształtuje się następująco: 4‑5:1. Przykładowo: wprowadza się 180 kg N/ha, zatem dawka siarki, przy średniej zasobności gleby w S, powinna wynieść ok. 36 - 45 kg S/ha (90‑113 kg SO3/ha). W celu doboru odpowiedniego nawozu należy sprawdzić zapis zawartości siarki na opakowaniu oraz formę w jakiej ten pierwiastek przedstawiono: pierwiastkowej (S), trójtlenku siarki (SO3), czy w formie SO4. Wg przepisów zawartość siarki powinna być podana w formie S lun SO3.
Siarka dostarczona dolistnie
Stosowanie w uprawie rzepaku ozimego nawozów doglebowych zawierających siarkę jest dużo bardziej opłacalne niż aplikacja dolistna, która pokrywa zapotrzebowanie roślin na siarkę tylko w małej części. Nie mniej jednak jeśli zaobserwujemy w trakcie okresu wegetacji niedobór tego pierwiastka na liściach, możemy przeprowadzić jego aplikację dolistnie np. w postaci 7-wodnego siarczanu magnezu w postaci 2 - 3 krotnych zabiegów.
