Nawożenie startowe zbóż ozimych jest podstawą uzyskania wysokich plonów, gdyż w okresie jesieni rośliny potrzebują niezbędnych pierwiastków na zaprogramowanie plonu oraz na zgromadzenie zapasów niezbędnych składników do szybkiego wiosennego rozpoczęcia wegetacji.  

Prawidłowy rozwój zbóż ozimych w okresie jesiennym oraz właściwe przygotowanie roślin do zimy wymaga zbilansowanego i przemyślanego nawożenia już na starcie. Bardzo istotne jest to, by rośliny wchodziły w stan spoczynku zimowego przynajmniej częściowo rozkrzewione, wówczas nie muszą intensywnie się krzewić na wiosnę i nadrabiać zaległości. Jest to bardzo istotne dla odpowiedniego zagęszczenia łanu, a tym samy dla przyszłego stabilnego plonu. Przyjmuje się, że źdźbła pochodzące z krzewienia jesiennego charakteryzują się większym potencjałem plonotwórczym.

Fosfor i potas obowiązkowo przed siewem

Przed siewem zboża ozime wymagają nawożenia fosforem i potasem, rzadziej pozostałymi mikroskładnikami tj. azot, magnez i siarka, co pozwala zapewnić prawidłowy rozwój i odżywienie w okresie przedzimowym oraz zmagazynować wystarczające zapasy glebowe, z których rośliny będą mogły bez problemu wykorzystać w okresie wiosennym.

Jaką rolę spełnia fosfor i potas dostarczony roślinom przed siewem?

Otóż fosfor decyduje przede wszystkim o prawidłowym wzroście i rozwoju systemu korzeniowego, co skutkuje łatwiejszym i szybszym pobieraniem wody i składników pokarmowych, szybszej regeneracji roślin po zimie, lepszym pobieraniu azotu oraz lepszym zaziarnieniu kłosów. Potas podobnie jak fosfor decyduje o efektywności nawożenia azotem oraz wpływa na lepsze przezimowanie roślin. Spełnia on także dużo innych niezbędnych funkcji. Przede wszystkim kontroluje gospodarką wodną rośliny, poprzez zatrzymanie wody w komórkach, co jest bardzo istotne zwłaszcza w warunkach  suszy. Ponadto, dobrze odżywione potasem rośliny charakteryzują się lepszą zdrowotnością i są bardziej odporne na choroby. Do skutków niedostatecznego nawożenia zbóż fosforem i potasem można zaliczyć przede wszystkim redukcję systemu korzeniowego (powierzchniowe ukorzenianie się roślin, co w warunkach suszy powoduje spadek plonu), słabe krzewienie, mniejszą masą tysiąca ziaren, a także gorszą jakością ziarna, zmniejszona odporność roślin na działanie niskich temperatur, czy też większą podatność roślin na choroby grzybowe i wyleganie.

Pomoże analiza gleby

Przystępując do nawożenia zbóż ozimych fosforem i potasem warto mieć rozpoznaną zasobność gleby na polu, aby móc odpowiednio zbilansować nawożenie. Pamiętajmy, że okres pożniwny to najlepszy moment na pobranie prób i wykonanie analizy glebowej. Obecnie powinniśmy wykonać podstawowych pakiet obejmujący oznaczenie pH gleby oraz jej zasobność makroskładniki tj. potas (K), fosfor (P) oraz magnez (Mg). Koszt takiego badania jest niewielki i oscyluje w granicach 13‑14 zł za próbkę. Po otrzymaniu wyników będziemy mieli pełen obraz zasobności stanowiska, który pomoże nam określić jakie nawozy i w jakich dawkach należy dostarczyć w celu uzupełnienia  pierwiastków w przypadku ich niskiej zawartości nie tylko w obecnym sezonie, lecz także w latach następnych, co w rezultacie przełoży się na racjonalne nawożenie. Oprócz podstawowych badań warto również oznaczyć poziom węgla organicznego, na podstawie którego możemy wyliczyć poziom cennej próchnicy.

Przystępując do określenia ilości wprowadzanych pierwiastków…

… w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż jest to podstawą do racjonalnego nawożenia nie tylko zbóż, lecz również innych gatunków roślin uprawnych. Dla przykładu: pszenica ozima na wytworzenie 1 tony plonu ziarna wraz z odpowiednim plonem ubocznym (słoma) pobiera przeciętnie 27 kg azotu (N), 10 kg fosforu (P₂O₅), 20 kg potasu (K₂O), 5 kg magnezu (MgO), 5 kg wapnia (CaO), 3,5 kg siarki (S). Zatem jeśli założymy, że chcemy uzyskać 80 dt/ha plonu ziarna wraz z odpowiednim plonem ubocznym (słoma) pszenica musi pobrać średnio 184 kg N, 80 kg P₂O₅, 160 kg K₂O i 40 kg MgO. Po określeniu zapotrzebowania zbóż na składniki pokarmowe należy rozważyć ich dostępność z gleby wynikającą z jej zasobności (wyniki analizy próbek glebowych), ilości składników, które uwolnią się z przyoranych resztek pożniwnych oraz z warunków ich pobierania przez rośliny. Pamiętajmy, że zboża powinny być uprawiane na glebach o średniej zasobności w przyswajalny fosfor i potas. Jeśli wyniki analizy glebowej wykażą, że gleba cechuje się niską zasobnością w przyswajalne składniki pokarmowe należy zwiększyć nawożenie w celu pokrycia potrzeb pokarmowych oraz poniesienia zasobności gleby do wartości średnich.

Odpowiedni moment na nawożenie

Fosfor najlepiej w całości wysiać przedsiewnie, natomiast nawożenie potasem, z uwagi na to, że jest pierwiastkiem łatwo przemieszczającym się w glebie, wymaga uwzględnienia warunków glebowych. Na glebach zwięzłych i średnich należy stosować go przedsiewnie, na glebach lżejszych, gdzie pierwiastek ten jest łatwiej wymywany, korzystniej jest wysiewać go w dwóch dawkach: pierwszą przed siewem ziarna, drugą późną jesienią bądź na przedwiośniu (1/3 całkowitej dawki nawozowej). Przy czym taki podział dawki potasu wskazany jest przede wszystkim na glebach o co najmniej średniej zasobności w przyswajalny składnik. Pamiętajmy, że nawet w przypadku, gdy zawartość fosforu w glebie jest wysoka, startowe odżywienie roślin fosforem wymaga zastosowania minimum 20 kg P₂O₅. Doskonale sprawdza się wówczas aplikacja takich nawozów jak POLIDAP^®, czy POLIDAP^®LIGHT, które zawierają duże ilości dostępnego dla roślin fosforu.

Największe efekty nawożenia fosforem i potasem osiągniemy, gdy nawozy zostaną zaaplikowane pod orkę siewną lub uprawki pożniwne oraz dobrze wymieszane z 1020 cm warstwą gleby. Pierwiastki te, możemy dostarczyć stosując nawozy wieloskładnikowe tj. POLIFOSKA^®START, POLIFOSKA^®5, POLIFOSKA^®6, POLIFOSKA^®8, POLIFOSKA^®KRZEM, POLIFOSKA^®TYTAN. Dobrze jeśli nawozy wieloskładnikowe wprowadzimy do gleby przynajmniej 714 dni przed siewem zbóż.