Magnez odgrywa kluczową rolę w odżywianiu roślin. Jest jednym z najważniejszych pierwiastków dla roślin uprawnych, szczególnie dla rzepaku, buraków i zbóż, a jego niedobór może przyczynić się do zahamowania pobierania innych składników pokarmowych. A jak wiadomo, każdy składnik pokarmowy pełni w roślinie konkretne sprecyzowane funkcje i nie może być zastąpiony żadnym innym.

Niezastąpiony w procesie fotosyntezy

Magnez jako centralny atom chlorofilu pełni podstawową funkcję we wzroście rośliny, zamieniając energię słoneczną w energię wiązań chemicznych. Występuje również w wakuoli i ścianach komórkowych. Jest składnikiem budulcowym masy zielonej, dlatego rośliny pobierają go w ciągu całego okresu wzrostu, najintensywniej jednak w czasie przyrostu masy zielonej. U zbóż jest to faza strzelania w źdźbło, u rzepaku - od drugiej połowy kwietnia do końca maja, u buraków - od czerwca do końca września. Pierwiastek ten jest niezbędny do przemieszczania cząsteczek cukru czy białek wewnątrz rośliny, gdyż aktywuje wiele procesów enzymatycznych związanych z transportem w roślinie. Wpływa na lepsze wykorzystanie azotu, potasu i fosforu, poprawia jakość białka i ogranicza zawartość azotanów, a także korzystnie oddziałuje na transport i gromadzenie fosforu w nasionach. Ponadto, jego zawartość wpływa w istotny sposób na kondycję, odporność i rozwój roślin.

Rośliny pobierają magnez z gleby…

… w formie jonów Mg^+2, natomiast ilość pobranego składnika zależy już od gatunku rośliny, zasobności gleby w przyswajalny magnez oraz zawartości innych jonów w glebie. Poziom magnezu w roślinach waha się w granicach 0,1 - 1,0 % i zależy od gatunku i wieku rośliny, jej zaopatrzenia w przyswajalny magnez oraz czynników, które wpływają na jego pobieranie.  Najczęściej to części nadziemne zawierają go więcej niż korzenie, przy czym więcej magnezu znajdziemy w częściach starszych niż młodszych.

Niedobór magnezu niewskazany

W polskich warunkach glebowych, na wielu polach, szczególnie tych które są intensywnie użytkowane, coraz częściej mamy do czynienia z niedoborami magnezu. Gdy rośliny cierpią na niedobór magnezu wówczas ma to negatywny wpływ na wzrost korzeni, co z kolei przekłada się na zaburzenia pobierania składników pokarmowych z gleby, zwłaszcza azotu. W rezultacie rośliny słabo rosną i następuje opóźnienie faz rozwojowych.  Ma to również odbicie  w spadku plonowania nasion, korzeniu i owoców, a także wartości odżywczej zielonej masy. Niedostatek magnezu wpływa również na obniżenie zawartości i wartości technologicznej oleju, skrobi, białka i cukru oraz na obniżenie wartości siewnej nasion. Wrażliwe na niedobór magnezu są rośliny kapustne, w tym rzepak, a także buraki, kukurydza, bobowate, ziemniak, zboża (ozime i jare), a także wiele warzyw takich jak: pomidory, ogórki, sałata, dynia, papryka oraz warzywa korzeniowe. Wszystkie te rośliny mają dość duże wymagania względem magnezu.

Tabela 1. Wymagania roślin względem magnezu

Symptomy niedoboru magnezu

Deficyt magnezu ujawnia się na starszych liściach m.in. w postaci chloroz międzynaczyniowych, odbarwienia liści, białej mozaikowatości liści w częściach między nerwami, żółtozielonego lub sinego zabarwienia liści, poczerwienienia i zwijania się wierzchołków liści, niedorozwoju blaszki liściowej, wydłużania się korzeni przy jednoczesnym zmniejszaniu się ilości wierzchołków. W momencie, gdy niedobór nie zostanie uzupełniony barwa zielona pomiędzy nerwami zaczyna stosunkowo szybko zanikać, tworząc nekrozy (martwica pomiędzy nerwami liści). Objawy braku magnezu najlepiej widoczne są w latach upalnych i suchych. Jeśli zauważymy symptomy niedoboru magnezu we wczesnych fazach możemy interweniować aplikując pogłównie nawozy magnezowe w formie stałej lub dokarmianie dolistne.

Zasobność gleby w magnez

Magnez jest pierwiastkiem bardzo ruchliwym, dlatego duże jego ilości znajdują się w głębszych warstwach gleby. Ruchliwość powoduje, że bardzo trudno jest utrzymać jego zapasy w glebie. Zawartość magnezu w glebie wynosi 0,05 - 6%, a im gleba lżejsza, tym uboższa w magnez. Również gleby organiczne cechują się niższą zawartością tego składnika.

Rozróżnia się pięć klas zasobności gleby w magnez: od bardzo niskiej do bardzo wysokiej (tab. 2). Dla pełnego wykorzystania potencjału plonowania oraz osiągnięcia zamierzonej jakości naszego plonu musimy utrzymać zawartość tego pierwiastka na poziomie co najmniej średnim. Ilość składników pokarmowych poszczególnych klas zmienia się zależnie od rodzaju gleb (gleby lekkie, średnie i ciężkie).

Tabela 2. Ocena zawartości magnezu (mg/100 g gleby) w glebach mineralnych

Źródło: IUNG – PIB Puławy, 1989

Zasilenie gleb magnezem

Magnez można dostarczać do gleby w nawozach naturalnych, organicznych i mineralnych. Poważniejszym źródłem magnezu jest obornik. Dawka 30 t/ha dostarcza przeciętnie około 4060 kg MgO/ha. Stosując magnez w nawozach mineralnych powinniśmy nawozić nasze uprawy systematycznie, lecz w mniejszych dawkach. Przy czym, jednorazowa dawka nie powinna przekraczać 200 kg MgO/ha, a optymalna roczna dawka powinna wynosić 50100 kg MgO/ha.

Najlepszych źródłem magnezu są nawozy wapniowo-magnezowe. Jeśli jednak mamy uregulowany odczyn gleby, a zasobność gleby w magnez jest przynajmniej na średnim poziomie, wówczas dla „podtrzymania” zasobności gleby w ten pierwiastek możemy zastosować go w nawozach wieloskładnikowych, takich jak: POLIFOSKA PLUS, POLIFOSKA 5, POLIFOSKA START, POLIFOSKA PETROPLON. Nawozy magnezowe wspomagają działanie nawozów azotowych w formie amonowej lub amidowej, gdyż roślina dobrze odżywiona tym pierwiastkiem jest w stanie pobrać więcej azotu, który nie zostałby pobrany w okresie wegetacji.