Nawozy naturalne i organiczne cenne dla roślin cz. 3
Nawozy naturalne i organiczne działają kompleksowo na glebę, podnoszą żyzność poprzez wpływ na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne.
Próchnica
Po wprowadzeniu nawozów naturalnych (obornik, gnojowica) i organicznych (kompost) stanowiących najwartościowsze źródło materii organicznej powstaje próchnica – podstawowy wskaźnik żyzności i produkcyjności gleby, która jest ważna w procesie tworzenia struktury gruzełkowatej. Działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie elementarnych cząstek w większe cząsteczki. Gruzełki tworzą luźne gąbczaste kompleksy, które dzięki porowatej strukturze wchłaniają wodę i substancje odżywcze, a ziemia jest lepiej natleniona. Struktura gruzełkowata gleby zapewnia sprawność warstwy ornej czyli stwarza korzystne warunki do kiełkowania nasion i prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego roślin.
Deficyt próchnicy w glebie
Skutkiem obniżenia zasobów próchnicy w glebie jest degradacja gleby wyrażająca się szeregiem niekorzystnych zmian we właściwościach fizycznych (np. struktura gleby), chemicznych (odczyn i zasobność w przyswajalne formy składników pokarmowych) i biologicznych (zawartość próchnicy i aktywność mikroorganizmów).
Wpływ uprawianych roślin i stosowanych nawozów naturalnych oraz słomy na żyzność gleby wyrażają współczynniki reprodukcji i degradacji glebowej materii organicznej.
|
Roślina lub nawóz organiczny |
Jednostka |
Współczynniki reprodukcji (+) lub degradacji (-) dla gleb |
|||
|
lekkie |
średnie |
ciężkie |
czarne ziemie |
||
|
okopowe |
1 ha |
– 1,26 |
– 1,40 |
– 1,54 |
– 1,02 |
|
kukurydza |
1 ha |
– 1,12 |
– 1,15 |
– 1,22 |
– 0,91 |
|
zboża, oleiste |
1 ha |
– 0,49 |
– 0,53 |
– 0,56 |
– 0,38 |
|
strączkowe |
1 ha |
+ 0,32 |
+ 0,35 |
+ 0,38 |
+ 0,38 |
|
trawy w polu |
1 ha |
+ 0,95 |
+ 1,05 |
+ 1,16 |
+ 1,16 |
|
motylkowe, mieszanki |
1 ha |
+ 1,89 |
+ 1,96 |
+ 2,10 |
+ 2,10 |
|
obornik |
10 t |
+ 0,70 |
|||
|
gnojowica |
10 t |
+ 0,28 |
|||
|
słoma |
10 t |
+ 1,80 |
|||
|
liście buraka |
10 t |
+ 1,4 |
|||
Źródło: Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, MRiRW i MŚ, 2002
Współczynniki reprodukcji (+) i degradacji (-) umożliwiają sporządzenie bilansu substancji organicznej w gospodarstwie dla przyjętego planu uprawy i nawożenia oraz jego modyfikację w przypadku ujemnego salda poprzez zastosowanie dodatkowego źródła substancji organicznej.
W płodozmianach bez uprawy roślin o dodatnim współczynniku reprodukcji glebowej materii organicznej jedynym sposobem na utrzymanie żyzności gleby (zawartości próchnicy) jest traktowanie plonów ubocznych jako nawozów organicznych oraz stosowanie nawozów naturalnych jak obornik czy gnojowica.
