Termin zbioru buraków, a zawartość cukru w korzeniach

Uprawa buraka cukrowego wymaga nie tylko wiedzy o nawożeniu czy ochronie roślin, ale także właściwego wyboru momentu zbioru. Termin wykopania korzeni w dużym stopniu decyduje o ich jakości i zawartości cukru, określanej jako polaryzacja.

Czym jest polaryzacja?

Polaryzacja oznacza procentowy udział sacharozy w świeżej masie buraka i stanowi podstawowe kryterium oceny wartości surowca dla przemysłu cukrowniczego. Oprócz sacharozy w korzeniach obecne są polisacharydy, takie jak celuloza, hemiceluloza, lignina i pektyny, oraz monosacharydy – m.in. ramnoza, ryboza, fukoza, ksyloza, arabinoza i galaktoza, które przy wyższym stężeniu mogą pogarszać jakość buraka.

Zakres polaryzacji i czynniki wpływu

Poziom polaryzacji określa się w laboratoriach cukrowni. Zakres polaryzacji poszczególnych odmian buraków wynosi z reguły od 14 do 20 procent sacharozy. Wartość ta zależy od wielu czynników, wśród których kluczowe są warunki atmosferyczne, dobór odmiany, zdrowotność roślin, dawki i terminy nawożenia azotowego, budowa korzenia, termin zbioru oraz sposób przechowywania.

Znaczenie terminu zbioru

W sprzyjających warunkach im później buraki zostaną zebrane, tym zazwyczaj wyższą osiągają polaryzację. Do połowy października, a czasem nawet początku listopada, może ona rosnąć średnio o 0,036 procent dziennie. Zbyt wczesny zbiór, zwłaszcza przy okresie wegetacji krótszym niż 150 dni, skutkuje niższą zawartością cukru oraz większą ilością substancji melasotwórczych pogarszających jakość surowca.

Zagrożenia związane z przechowywaniem i pogodą

Buraki zebrane przed optymalnym terminem i długo przechowywane na pryzmie tracą sacharozę wskutek oddychania, nawet do 100 g na tonę każdego dnia. Straty mogą wynikać także z chorób i niekorzystnej pogody. Zbyt późny zbiór również niesie ryzyko – przymrozki utrudniają pracę sprzętu, powodują uszkodzenia korzeni i zmuszają roślinę do wykorzystania zgromadzonego cukru na regenerację. Wilgotna jesień sprzyja natomiast chorobom, a zmienne temperatury pobudzają rośliny do tworzenia młodych liści, co także obniża poziom cukru.

Optymalny moment zbioru

Najkorzystniejszym terminem jest druga połowa października do początku listopada. Wtedy korzenie średniej wielkości zazwyczaj zawierają najwięcej sacharozy, a opóźnianie zbioru nie zawsze podnosi jakość plonu. Warto pamiętać, że w rozliczeniach z cukrowniami liczy się nie masa korzeni, lecz ilość możliwego do uzyskania cukru, co czyni polaryzację kluczowym parametrem całej produkcji.