Charakterystyka ogólna
Wysokie plony grochu można uzyskać na terenie całego kraju. Jest to roślina o właściwościach fitosanitarnych i fitomelioracyjnych.
Wymaga wczesnego siewu, od połowy do końca marca, gdyż z nasion kiełkujących w niższej temperaturze (kiełkuje w temperaturze 1‑2°C i znosi przymrozki do -6°C) roślina lepiej się ukorzenia, szybciej się rozwija, wcześniej i obficiej kwitnie i równomierniej dojrzewa. Opóźnienie siewu nasion grochu do połowy kwietnia zwiększa ryzyko niskich plonów. Wymaga on głębokiego siewu, na głębokość 5‑6 cm, co sprzyja lepszemu ukorzenieniu. Groch jest wrażliwy na niedobór wody, głównie w okresie tworzenia pąków kwiatowych i podczas kwitnienia, co objawia się słabym zawiązywaniem strąków. Nie lubi nadmiaru wody w okresie dojrzewania, dlatego w rejonach podgórskich, w wilgotne lata, jego uprawa jest bardziej ryzykowna.
Nasiona stanowią cenną wysokobiałkową paszę i zawierają z wszystkich roślin strączkowych najmniej substancji antyżywieniowych, takich jak taniny i glikozydy. Bardzo dobra pasza białkowa dla świń i drobiu, z dużą zawartością lizyny.
Powodzenie uprawy grochu zależy w dużym stopniu od jak najwcześniejszego siewu na głębokość 5‑6 cm.
Wymagania glebowe
Groch ma mniejsze wymagania glebowe jak bobik. Wymaga jednak gleb głębokich, żyznych, zasobnych w próchnicę i wapń oraz o dobrych właściwościach wilgotnościowych. Nie lubi gleb zachwaszczonych, zbyt ciężkich i zlewnych. Najlepszymi są gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego, żytniego bardzo dobrego oraz pszennego górskiego (klasa I-IVa). Słabiej plonuje na glebach kompleksu żytniego dobrego (klasa IV). Słabsze gleby (klasa V) nadają się bardziej do uprawy peluszki. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 5,5), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Pole musi być dobrze odchwaszczone i idealnie wyrównane, bo groch powinien być bardzo nisko koszony.
Wymagania pokarmowe
Groch jako roślina motylkowa współżyje z bakteriami brodawkowymi i za ich pomocą może korzystać z azotu znajdującego się w powietrzu. Nawożenie azotem jest w związku z tym niskie. Pobiera przeciętnie z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy: 50 kg azotu (N), 14 kg fosforu (P2O5), 30‑35 kg potasu (K2O), 25‑30 kg wapnia (CaO), 6‑8 kg magnezu (MgO), 6 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 15 kg, 25 g boru (B), 10 g miedzi (Cu), 100 g manganu (Mn), 2 g molibdenu (Mo) i 70 g cynku (Zn). Jest wrażliwy na niedobór boru i molibdenu.
Nawożenie
Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna (pH w 1M KCl poniżej 5,5), to po zbiorze przedplonu zastosować wapno węglanowe lub tlenkowe. Groch uprawiany jest najczęściej po zbożach, więc wapno stosować już na ściernisko. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się stosować wapno magnezowe w niewielkich ilościach – 300‑500 kg/ha dolomitu. Groch źle rośnie na glebach ubogich w magnez.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10‑20 cm warstwą gleby. Nawozy kompleksowe najlepiej stosować pod orkę zimową. Znacznie gorszym jest termin wiosenny, bo należy stosować je wówczas pod kultywator, a więc następuje przesuszanie gleby oraz opóźnia się termin siewu. Wiosną pole powinno się tylko włókować lub bronować, zastosować startową dawkę azotu, następnie zastosować agregat uprawowy i wysiać nasiona.
Zalecane dawki, uwzględniające nie tylko wymagania pokarmowe, ale także zasobność gleby, przedstawiono w tabeli.
Zalecane dawki nawozów kompleksowych do nawożenia grochu w kg/ha*
| Nawóz[N:P2O5:K2O:(MgO:SO3)] | Zasobność gleby | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| bardzo niska i niska | średnia1 | wysoka i bardzo wysoka | ||||
| Przewidywany plon nasion w t/ha | 3,0 | 3,5 | 3,5 | 4,0 | 4,5 | 5,0 |
POLIFOSKA® KRZEM Zobacz produkt [6:12:34:(10)] | 425 | 500 | 350 | 400 | 225 | 250 |
POLIFOSKA® 5 Zobacz produkt [5:15:30:(2:7)] | 340 | 400 | 280 | 320 | 180 | 200 |
POLIFOSKA® 6 Zobacz produkt [6:20:30:(7)] | 255 | 300 | 210 | 240 | 135 | 150 |
POLIDAP® Zobacz produkt [18:46:(5)] + sól potasowa 60 | 110 + 150 | 130 + 175 | 90 + 115 | 105 + 135 | 60 + 90 | 65 + 100 |
Zobacz produkt, a przy plonie 4,0 t nasion – 320 kg/ha POLIFOSKA® 5Zobacz produkt;1 – jeśli nie jest znana zasobność gleby, stosować dawki jak dla gleby średnio zasobnej, do czasu wykonania analizy gleby.
Zalecane dawki są bardzo oszczędne (minimalne), ale wysoce efektywne, a stosowanie mniejszego nawożenia powoduje znaczne obniżenie plonów.
Ważny wybór nawozu
Ze względu na około dwukrotnie większe pobieranie potasu niż fosforu przez groch, zaleca się stosować nawóz kompleksowy o jak najszerszym stosunku fosforu do potasu (P:K), czyli: POLIFOSKA® KRZEMZobacz produkt (P:K-1:2,8), POLIFOSKA® 5Zobacz produkt.
W przypadku uprawy po przyoranej słomie zbóż, która jest bogatym źródłem potasu, można stosować nawóz kompleksowy o węższym stosunku P:K, czyli 1:1,5 (POLIFOSKA® 6Zobacz produkt).
Nawożenie azotem
Z reguły groch uprawiany jest po zbożach i wówczas wymaga zastosowania 40‑60 kg/ha azotu na kilka dni przed siewem nasion. W tym terminie najlepiej stosować azot w postaci saletry amonowej w ilości od 110 do 170 kg/ha lub saletrzak w ilości 140‑210 kg/ha. Wiosennym źródłem nie tylko azotu, ale także siarki dla grochu może być Saletrosan, najlepiej w dawce do 200 kg/ha.
Pomimo iż rośliny motylkowe mają zdolność wiązania azotu z atmosfery, to groch bardzo dobrze reaguje na dość wysokie, przedsiewne nawożenie azotem. Zaleca się dodatkowe zaprawianie nasion nitraginą i związkami molibdenu, na przykład molibdenianem amonu.
Dokarmianie dolistne
Bardzo wysoką efektywność wykazujedokarmianie dolistne. Grochu nie dokarmia się dolistnie azotem (mocznikiem), lecz magnezem i mikroskładnikami. Przy okazji zwalczania chorób i szkodników zaleca się na 100 litrów wody, łącznie 5 kg siarczanu magnezu i nawozy mikroskładnikowe, przede wszystkim z molibdenem, manganem i małą do 50 g/ha dawka boru, stosowaną co najmniej dwukrotnie. Opryski: od fazy 7‑8 wyrośniętych liści do fazy przed kwitnieniem.
Przyorując słomę, pozostawia się w glebie średnio na każdą 1 tonę nasion: 16 kg azotu (N), 3,5 kg fosforu (P2O5) i 18 kg potasu (K2O) oraz znaczne ilości tych składników w pozostałych resztkach pożniwnych, głównie w korzeniach, co stanowi 60‑80 kg, a w resztkach peluszki do 100 kg azotu na hektar.
Wpływ nawożenia na jakość nasion
Nawożenie fosforem, potasem i magnezem zwiększa odporność roślin na czynniki chorobotwórcze i stres wodny. Składniki te wpływają na tworzenie i gromadzenie się w nasionach białka i cukrów. Fosfor wpływa także na dobre wykształcenie nasion i ich równomierne dojrzewanie. Azot wpływa na wzrost zawartości białka i węglowodanów w nasionach oraz lepszą ich strawność. O dobrym kwitnieniu i zawiązywaniu nasion decyduje bor. Duży wpływ na zawartość białka i skład aminokwasowy wykazuje molibden. O jakości nasion decyduje także gęstość siewu i przebieg pogody, które mają często większy wpływ jak stosowane nawożenie.
