Charakterystyka ogólna
Łubin żółty jest rośliną słabo plonującą na terenie całego kraju. Najlepiej udaje się w środkowym pasie kraju, gorzej na północy i południu, najgorzej w wąskim pasie terenów podgórskich i bezpośrednio przymorskich. Jest rośliną o właściwościach fitosanitarnych i fitomelioracyjnych.
Wymaga wczesnego siewu, od połowy do końca marca. W uprawie na zielonkę może być siany później. Z nasion kiełkujących w niższej temperaturze (kiełkuje w temperaturze 1‑3°C i znosi przymrozki do -6°C) roślina lepiej się ukorzenia, szybciej się rozwija, wcześniej i obficiej kwitnie i równomierniej dojrzewa. Opóźnienie siewu do połowy kwietnia, powoduje obniżenie plonu nasion o około 20%. Wymaga płytkiego siewu, na głębokość 2‑3 cm, co sprzyja równomiernym wschodom.
Łubin żółty jest wrażliwy na niedobór wody, głównie w okresie wschodów, tworzenia pąków kwiatowych i podczas kwitnienia, co objawia się słabym zawiązywaniem strąków. Nadmiar wody w okresie dojrzewania prowadzi do nadmiernego rozgałęziania się, przedłuża się okres wegetacji, a plon nasion ulega wówczas obniżeniu.
Nasiona form pastewnych zawierają niewielkie ilości alkaloidów i mniej – jak groch lub bobik – niektórych aminokwasów, na przykład lizyny, a podobne ilości metioniny i cystyny. Stanowią cenną wysokobiałkową paszę, bo zawierają znacznie więcej białka niż nasiona łubinu wąskolistnego i innych roślin strączkowych. Zawartość substancji antyżywieniowych ogranicza udział nasion w paszy dla świń i drobiu w granicach 10‑20%.
Powodzenie uprawy łubinu zależy w dużym stopniu od jak najwcześniejszego, płytkiego siewu na głębokość 2‑3 cm. Im wiosną gleba bardziej wilgotna i płycej uprawiana tym równomierniejsze wschody.
Wymagania glebowe
Łubin żółty ma małe wymagania glebowe, mniejsze jak łubin wąskolistny. Wymaga jednak gleb o dobrych właściwościach wilgotnościowych. Nie lubi gleb zachwaszczonych. Najlepszymi są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego (klasa III), ale szkoda takich gleb pod jego uprawę. Łubin żółty zaleca się uprawiać na glebach kompleksu żytniego dobrego, słabego i najsłabszego (klasa IVb-VI). Łubin żółty jest rośliną gleb klasy V. Na glebach klasy VI uprawa jest ryzykowna i zależy od przebiegu pogody oraz rozkładu opadów. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 5,1), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Na glebach o niskiej zasobności zaleca się stosować wyższe dawki nawozów pod orkę zimową.
Wymagania pokarmowe
Łubin żółty jako roślina motylkowa współżyje z bakteriami brodawkowymi i za ich pomocą może korzystać z azotu znajdującego się w powietrzu. W związku z tym nawożenie azotem jest zbędne. Z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy pobiera przeciętnie: 65‑90 kg azotu (N), 18 kg fosforu (P2O5), 33‑40 kg potasu (K2O), 10‑15 kg wapnia (CaO), 6‑8 kg magnezu (MgO), 4 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 10 kg, 45 g boru (B), 25 g miedzi (Cu), 80 g manganu (Mn), 3 g molibdenu (Mo) i 150‑200 g cynku (Zn). Pobiera znacznie więcej mikroskładników jak bobik oraz groch i jest wrażliwy na niedobór boru, a także molibdenu.
Nawożenie
Nawet jeżeli gleba jest bardzo kwaśna (pH w 1M KCl poniżej 5,1), nie stosować wapna bezpośrednio przed jego uprawą. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się co najmniej pod przedplon stosować wapno magnezowe w niewielkich ilościach – 300‑500 kg/ha dolomitu. Łubin źle rośnie na glebach ubogich w magnez.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10‑20 cm warstwą gleby. Nawozy kompleksowe najlepiej stosować pod orkę zimową. Jeżeli gleba jest bardzo lekka można je stosować wiosną, przed uprawkami przedsiewnymi. Nie ma obaw o wymycie składników z gleby lekkiej podczas zimy, tym bardziej że łubin bardzo głęboko korzeni się i zastosowane składniki wykorzysta. Wiosenne nawożenie powoduje przesuszanie gleby i opóźnia termin siewu. By wymieszać nawozy należy stosować wiosną kultywator. Wiosną powinno się pole tylko włókować lub bronować. Na bardzo słabym stanowisku i w uprawie po przyoranej słomie zbóż zastosować startową dawkę azotu do 20 kg N/ha, następnie zastosować agregat uprawowy i wysiać nasiona.
Zalecane dawki, uwzględniające nie tylko wymagania pokarmowe, ale także zasobność gleby, przedstawiono w tabeli.
Zalecane dawki nawozów kompleksowych* do nawożenia łubinu żółtego w kg/ha
| Nawóz [N:P2O5:K2O:(MgO:SO3)] | Zasobność gleby w fosfor i potas | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| bardzo niska i niska | średnia1 | wysoka i bardzo wysoka | ||||
| Przewidywany plon nasion w t/ha | 1,5 | 2,0 | 2,0 | 2,5 | 2,5 | 3,0 |
POLIFOSKA® KRZEM Zobacz produkt [6:12:34:(10)] | 250 | 335 | 250 | 315 | 170 | 200 |
POLIFOSKA® 5 Zobacz produkt [5:15:30:(2:7)] | 200 | 265 | 200 | 250 | 135 | 160 |
POLIFOSKA® 6 Zobacz produkt [6:20:30:(7)] | 150 | 200 | 150 | 190 | 100 | 120 |
POLIDAP® + sól potasowa 60 | 65 + 75 | 87 + 100 | 65 + 70 | 82 + 85 | 43 + 50 | 52 + 60 |
Zobacz produkt, a przy plonie 2,5 t nasion – 250 kg/ha POLIFOSKA® 5Zobacz produkt;1 – jeśli nie jest znana zasobność gleby, stosować dawki jak dla gleby średnio zasobnej, do czasu wykonania analizy gleby.
Zalecane dawki są bardzo oszczędne (minimalne), ale wysoce efektywne, a stosowanie mniejszego nawożenia powoduje znaczne obniżenie plonów.
Ważny wybór nawozu
Ze względu na około dwukrotnie większe pobieranie potasu niż fosforu przez łubin, zaleca się stosować nawóz kompleksowy o jak najszerszym stosunku fosforu do potasu (P:K), czyli: POLIFOSKĘ® 4 (P:K-1:2,7) lub POLIFOSKA® 5Zobacz produkt.
W przypadku uprawy po przyoranej słomie zbóż, która jest bogatym źródłem potasu, można stosować nawóz kompleksowy o węższym stosunku P:K, czyli 1:1,5 (POLIFOSKA® 6Zobacz produkt).
Nawożenie azotem
Z reguły łubin żółty uprawiany jest po zbożach i wówczas na słabych i bardzo słabych stanowiskach wymaga zastosowania 15‑20 kg/ha azotu, najlepiej w formie amonowej, w postaci nawozów wieloskładnikowych. Nie stosować pod łubin żółty typowych nawozów azotowych – saletry amonowej, mocznika lub saletrzaku. Zaleca się dodatkowe zaprawianie nasion nitraginą i związkami molibdenu, na przykład molibdenianem amonu.
Dokarmianie dolistne
Bardzo wysoką efektywność wykazuje dokarmianie dolistne. Łubinu nie dokarmia się dolistnie azotem (mocznikiem), lecz magnezem i mikroskładnikami. Przy okazji zwalczania chorób i szkodników zaleca się na 100 litrów wody, stosować łącznie do 5 kg siarczanu magnezu i nawóz mikroskładnikowy, przede wszystkim z molibdenem, manganem i małą do 50 g/ha dawka boru, stosowaną co najmniej dwukrotnie. Opryski od fazy 7‑8 wyrośniętych liści do fazy przed kwitnieniem.
W przypadku większych opadów i dobrego stanu łanu dobry efekt daje stosowanie regulatorów wzrostu; jednokrotnie, gdy kwiatostan pędu głównego ma 4‑5 cm lub najlepiej dwukrotnie, mniejszymi dawkami (suma dawek jak przy jednokrotnym oprysku) w fazie formowania pędu głównego i gdy kwiatostan pędu głównego ma 5‑6 cm. Zapobiega to wyleganiu i nadmiernemu tworzeniu się pędów bocznych, co decyduje o wysokim plonie i równomiernie dojrzewającej plantacji.
Przyorując słomę, pozostawia się w glebie średnio na każdą 1 tonę nasion: 15 kg azotu (N), 5,5 kg fosforu (P2O5) i 18 kg potasu (K2O) oraz znaczne ilości tych składników w pozostałych resztkach pożniwnych, głównie w korzeniach, co stanowi źródło 60‑90 kg azotu na hektar.
Wpływ nawożenia na jakość nasion
Nawożenie fosforem, potasem i magnezem zwiększa odporność łubinu na czynniki chorobotwórcze i stres wodny. Składniki te wpływają na tworzenie i gromadzenie się w nasionach białka i węglowodanów. Fosfor wpływa także na dobre wykształcenie nasion i równomierne dojrzewanie łubinu. Azot wpływa na wzrost zawartości białka i węglowodanów w nasionach oraz lepszą ich strawność. O dobrym kwitnieniu i zawiązywaniu nasion decyduje bor. Duży wpływ na zawartość białka i skład aminokwasowy wykazuje molibden. O jakości nasion decyduje także gęstość siewu i przebieg pogody, które mają często większy wpływ jak stosowane nawożenie.
