Charakterystyka ogólna
Łubin wąskolistny dość wysoko plonuje na terenie całego kraju, z wyjątkiem terenów podgórskich i bezpośrednio przymorskich. Jest rośliną o właściwościach fitosanitarnych i fitomelioracyjnych.
Łubin wymaga wczesnego siewu, od połowy do końca marca, ponieważ z nasion kiełkujących w niższej temperaturze (kiełkuje w temperaturze 1‑3°C i znosi przymrozki do -6°C) roślina lepiej się ukorzenia, szybciej się rozwija, wcześniej i obficiej kwitnie oraz równomierniej dojrzewa. Opóźnienie siewu do połowy kwietnia, powoduje obniżenie plonu o około 20%. Wymaga płytkiego siewu, na głębokość 2‑3 cm, w dobrze doprawioną i wilgotną glebę, co sprzyja równomiernym wschodom łubinu. Jest wrażliwy na niedobór wody, głównie w okresie wschodów, tworzenia pąków kwiatowych oraz podczas kwitnienia, co objawia się słabym zawiązywaniem strąków. Łubin nie lubi nadmiaru wody w okresie dojrzewania.
Nasiona form pastewnych łubinu zawierają niewielkie ilości alkaloidów i mniej, jak groch lub bobik, wielu aminokwasów, na przykład lizyny, metioniny i cystyny. Nasiona łubinu stanowią cenną wysokobiałkową paszę, jednak zawartość substancji antyżywieniowych ogranicza udział nasion w paszy dla świń i drobiu w granicach 10‑20%.
Powodzenie uprawy łubinu wąskolistnego zależy w dużym stopniu od jak najwcześniejszego, płytkiego siewu na głębokość 2‑3 cm.
Wymagania glebowe
Łubin wąskolistny ma mniejsze wymagania glebowe jak groch, a większe jak łubin żółty. Wymaga gleb głębokich, żyznych, zasobnych w próchnicę i wapń oraz o dobrych właściwościach wilgotnościowych. Nie lubi gleb zachwaszczonych, zbyt ciężkich i zlewnych. Najlepszymi są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego – jest to roślina gleb klasy IV. Słabiej plonuje na glebach kompleksu żytniego słabego (klasa IVb-V). Słabsze gleby (klasa VI) nie nadają się do uprawy łubinu wąskolistnego. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 5,5), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Na glebach o niskiej zasobności zaleca się stosować wyższe dawki nawozów pod orkę zimową. Im wiosną gleba będzie bardziej wilgotna i płycej uprawiana, tym uzyskamy równomierniejsze wschody.
Wymagania pokarmowe
Łubin wąskolistny jako roślina motylkowa współżyje z bakteriami brodawkowymi i za ich pomocą może korzystać z azotu znajdującego się w powietrzu. W związku z tym nawożenie azotem jest niskie. Z plonem 1 t nasion wraz z odpowiednią masą słomy przeciętnie pobiera: 70‑80 kg azotu (N), 20 kg fosforu (P2O5), 30‑35 kg potasu (K2O), 10‑15 kg wapnia (CaO), 6‑8 kg magnezu (MgO), 4 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 10 kg, 45 g boru (B), 25 g miedzi (Cu), 80 g manganu (Mn), 3 g molibdenu (Mo) i 150‑200 g cynku (Zn).Pobiera znacznie więcej mikroskładników jak bobik oraz groch i jest wrażliwy na niedobór boru, a także molibdenu.
Nawożenie
Nawet jeżeli gleba jest bardzo kwaśna (pH w 1M KCl poniżej 5,0), nie stosować wapna bezpośrednio przed jego uprawą. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się co najmniej pod przedplon stosować wapno magnezowe w niewielkich ilościach – 300‑500 kg/ha dolomitu. Źle rośnie na glebach ubogich w magnez.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10‑20 cm warstwą gleby. Nawozy kompleksowe najlepiej stosować pod orkę zimową. Znacznie gorszym terminem jest stosowanie wiosną, przed uprawkami przedsiewnymi, bo następuje przesuszanie gleby i opóźnia się termin siewu. By wymieszać nawozy należy stosować wiosną kultywator. Wiosną powinno się pole tylko włókować lub bronować, zastosować startową dawkę azotu, następnie zastosować agregat uprawowy i wysiać nasiona.
Zalecane dawki, uwzględniające nie tylko wymagania pokarmowe, ale także zasobność gleby, przedstawiono w tabeli.
Zalecane dawki nawozów kompleksowych* do nawożenia łubinu wąskolistnego w kg/ha
| Nawóz [N:P2O5:K2O:(MgO:SO3)] | Zasobność gleby w fosfor i potas | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| bardzo niska i niska | średnia1 | wysoka i bardzo wysoka | ||||
| Przewidywany plon nasion w t/ha | 2,0 | 2,5 | 2,5 | 3,0 | 3,0 | 3,5 |
POLIFOSKA® KRZEM Zobacz produkt [6:12:34:(10)] | 300 | 375 | 315 | 375 | 200 | 235 |
POLIFOSKA® 5 | 240 | 300 | 250 | 300 | 160 | 185 |
POLIFOSKA® 6 | 180 | 225 | 190 | 225 | 120 | 140 |
POLIDAP® + sól potasowa 60 | 80 +100 | 100 +125 | 80 + 85 | 100 + 100 | 52 + 60 | 61 + 70 |
Zalecane dawki są bardzo oszczędne (minimalne), ale wysoce efektywne, a stosowanie mniejszego nawożenia powoduje znaczne obniżenie plonów.
Ważny wybór nawozu
Ze względu na około dwukrotnie większe pobieranie potasu niż fosforu przez łubin, zaleca się stosować nawóz kompleksowy o jak szerszym stosunku fosforu do potasu (P:K), czyli: POLIFOSKA® KRZEMZobacz produkt (P:K-1:2,8) lub POLIFOSKA® 5
Zobacz produkt.
W przypadku uprawy po przyoranej słomie zbóż, która jest bogatym źródłem potasu, można stosować nawózkom pleksowy o węższym stosunku P:K, czyli 1:1,5 (POLIFOSKA® 6
Zobacz produkt).
Nawożenie azotem
Z reguły łubin wąskolistny uprawiany jest po zbożach i wówczas wymaga zastosowania 30‑50 kg/ha azotu na kilka dni przed siewem nasion. W tym terminie najlepiej stosować azot w postaci saletry amonowej w ilości od 90 do 150 kg/ha lub saletrzak w ilości 100‑175 kg/ha. Wiosennym źródłem nie tylko azotu, ale także siarki dla łubinu wąskolistnego może być Saletrosan, najlepiej w dawce do 150 kg/ha. Pomimo iż rośliny motylkowe mają zdolność wiązania azotu z atmosfery, to łubin wąskolistny dobrze reaguje na przedsiewne nawożenie azotem. Zaleca się dodatkowe zaprawianie nasion nitraginą i związkami molibdenu, na przykład molibdenianem amonu.
Dokarmianie dolistne
Bardzo wysoką efektywność wykazuje dokarmianie dolistne. Łubinu nie dokarmia się dolistnie azotem (mocznikiem), lecz magnezem i mikroskładnikami. Przy okazji zwalczania chorób i szkodników zaleca się na 100 litrów wody, stosować łącznie 5 kg siarczanu magnezu i nawóz mikroskładnikowy, przede wszystkim z molibdenem, manganem i małą do 50 g/ha dawka boru, stosowaną co najmniej dwukrotnie. Opryski należy wykonywać od fazy 7‑8 wyrośniętych liści do fazy przed kwitnieniem.
Przyorując słomę, pozostawia się w glebie średnio na każdą 1 tonę nasion: 15 kg azotu (N), 5,5 kg fosforu (P2O5) i 16 kg potasu (K2O) oraz znaczne ilości tych składników w pozostałych resztkach pożniwnych, głównie w korzeniach, co stanowi źródło 50‑70 kg azotu na hektar.
Wpływ nawożenia na jakość nasion
Nawożenie fosforem, potasem i magnezem zwiększa odporność łubinu na czynniki chorobotwórcze i stres wodny. Składniki te wpływają na tworzenie i gromadzenie się w nasionach łubinu białka i cukrów. Fosfor wpływa także na dobre wykształcenie nasion i równomierne dojrzewanie. Azot wpływa na wzrost zawartości białka i węglowodanów w nasionach łubinu oraz lepszą ich strawność. O dobrym kwitnieniu i zawiązywaniu nasion decyduje bor. Duży wpływ na zawartość białka i skład aminokwasowy wykazuje molibden. O jakości nasion decyduje także gęstość siewu i przebieg pogody, które mają często większy wpływ jak stosowane nawożenie.
