Charakterystyka ogólna
Jęczmień browarny, którego ziarno przydatne jest do produkcji piwa, powinno charakteryzować się następującymi cechami: zawartością białka do 11% w suchej masie (najwyżej 11,5%), wysoką zdolnością i energią kiełkowania, wyrównaniem oraz delikatną i nieuszkodzoną łuską barwy jasnożółtej.
Jęczmień browarny jest zbożem o krótkim okresie wegetacji, słabym systemie korzeniowym, wrażliwym na niskie temperatury we wczesnych fazach rozwojowych oraz niedobór i nadmiar wody. Wykazuje małą zdolność przytłumiania chwastów. Wymaga siewu w dobrze ogrzaną rolę i w początkowym okresie po siewie temperatura poniżej 8°C hamuje jego rozwój. Umiarkowana wilgotność gleby do końca krzewienia wpływa na lepsze ukorzenienie. Większych opadów wymaga w fazie strzelania w źdźbło, a przede wszystkim w okresie kłoszenia. Nadmiar wody sprzyja wyleganiu, a w okresie formowania i dojrzewania ziarna sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.
W warunkach dobrych gleb żytnich daje wyższy i o lepszej wartości plon jak żyto.
Wymagania glebowe
Jęczmień jary browarny ma dość duże wymagania glebowe ze względu na słaby system korzeniowy i krótki okres wegetacji. Wymaga gleb przewiewnych, ciepłych, dobrze gromadzących wodę. Zboże to zaleca się uprawiać na glebach kompleksów pszennego bardzo dobrego i dobrego (klasa I do IIIb), żytniego bardzo dobrego (klasa IIIa i IIIb), pszennego górskiego i zbożowego górskiego oraz zbożowo-pastewnego mocnego. Na słabszych glebach, na przykład kompleksu żytniego dobrego (klasa IVa i IVb) należy zwrócić większą uwagę na uregulowanie odczynu gleby i wysoką jej kulturę. Na słabszych glebach, to jest dla jęczmienia klasa IV, nie powinno się stosować zbyt dużo uproszczeń i zbyt oszczędnych technologii. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 6,0; do 6,8) powinna zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Im słabsza gleba, uboższa w próchnicę i składniki pokarmowe, tym trudniej uzyskać parametry jakościowe ziarna.
Wiosną jak najbardziej ograniczyć uprawki, by zminimalizować straty wody, a jednocześnie zniszczyć kiełkujące chwasty. Wyrównać pole włóką lub broną, zastosować przedsiewne dawki nawozów i przykryć nawozy broną z wałem strunowym. Wysiew ziarna możliwie jak najwcześniej, po owsie i pszenicy, bo jęczmień ma większe wymagania cieplne. Im wcześniej jest zasiany, tym lepiej się ukorzeni i rozkrzewi, a dłuższy okres wzrostu wegetatywnego (do kwitnienia), powoduje lepsze plonowanie. Optymalny termin siewu zboża w zależności od temperatury gleby to najczęściej I-II dekada kwietnia. Jest mało wrażliwy na przymrozki, które są mniej szkodliwe dla plonu jak opóźniony termin siewu.
Wymagania pokarmowe
Słaby system korzeniowy jęczmienia browarnego, powoduje słabe pobieranie składników pokarmowych i wody z gleby, więc roślina ta wymaga dokładnie zbilansowanego nawożenia. Jęczmień jary browarny z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 19 kg azotu (N), 11 kg fosforu (P2O5), 22 kg potasu (K2O), 7 kg wapnia (CaO), 4,5 kg magnezu (MgO), 3,5 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 9 kg oraz 5 g boru (B), 9 g miedzi (Cu), 260 g żelaza (Fe), 70 g manganu (Mn), 0,7 g molibdenu (Mo) i 60 g cynku (Zn). Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór miedzi i średnią na niedobór manganu. Niedobór manganu występuje najczęściej w glebie świeżo wapnowanej oraz przy pH gleby powyżej 6,5.
Nawożenie
Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, stosować wapno węglanowe lub tlenkowe na ścierń, następnie wymieszać je kultywatorem lub wykonać podorywkę i natychmiast zabronować. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się stosować wapno magnezowe, nawet niewielkie ilości – 300‑600 kg/ha dolomitu.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10‑20 cm warstwą gleby. Nawozy kompleksowe stosować najlepiej pod orkę – jesienią lub pod wiosenne uprawki przedsiewne, 7‑14 dni przed siewem ziarna. Dawki nawozów, w zależności od zasobności gleby i przewidywanego plonu, przedstawiono w tabeli.
Zalecane dawki nawozów kompleksowych do przedsiewnego nawożenia jęczmienia browarnego w kg/ha*
| Nawóz [N:P2O5:K2O:(MgO:SO3)] | Zasobność gleby w fosfor i potas | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| bardzo niska i niska | średnia1 | wysoka i bardzo wysoka | ||||
| Przewidywany plon ziarna w t/ha | 3,0 | 4,0 | 3,5 | 5,0 | 4,5 | 6,0 |
POLIFOSKA® KRZEM Zobacz produkt [6:12:34:(10)] | 300 | 400 | 230 | 330 | 190 | 250 |
POLIFOSKA® 5 Zobacz produkt [5:15:30:(2:7)] | 240 | 320 | 190 | 270 | 150 | 200 |
POLIFOSKA® 6 Zobacz produkt [6:20:30:(7)] | 180 | 240 | 140 | 200 | 110 | 150 |
POLIFOSKA® 8 Zobacz produkt [8:24:24:(9)] | 150 | 200 | 115 | 165 | 95 | 125 |
POLIDAP® Zobacz produkt [18:46:(5)] + sól potasowa 60 | 80 + 90 | 105 +120 | 60 +70 | 87 +100 | 50 +60 | 65 +80 |
Zobacz produkt, a przy plonie 5 t ziarna – 200 kg/ha POLIFOSKA® 6Zobacz produkt;1 – jeżeli nie jest znana zasobność gleby, stosować dawki jak dla średniej zasobności, do czasu wykonania analizy gleby.
Zalecane dawki są bardzo oszczędne (minimalne), ale wysoce efektywne, a stosowanie mniejszego nawożenia powoduje znaczne obniżenie plonów.
Ważny wybór nawozu
W przypadku zbioru słomy w uprawie „zboże po zbożu” nawóz kompleksowy powinien charakteryzować się szerszym stosunkiem fosforu do potasu (P:K), czyli co najmniej 1:1:5, a więc przemiennie w latach zaleca się stosować nawozy o stosunku P:K-1:1,5 (POLIFOSKA® 6Zobacz produkt) i o szerszym stosunku: POLIFOSKA® KRZEMZobacz produkt (P:K-1:2,8), POLIFOSKA® 5Zobacz produkt (P:K-1:2).
W przypadku przyorywania słomy (która jest bogatym źródłem potasu) w uprawie „zboże po zbożu” stosowany nawózkompleksowy powinien charakteryzować się węższym stosunkiem P:K, czyli 1:1 do 1:1,5, to znaczy przemiennie w latach należy stosować nawóz o stosunku P:K-1:1 (POLIFOSKA® 8Zobacz produkt) z nawozami o stosunku P:K-1:1,5 (POLIFOSKA® 6Zobacz produkt).
Nawożenie azotem
Zaleca się stosować azot jednorazowo wczesną wiosną, 7‑14 dni przed siewem ziarna najlepiej w szybciej działającej formie, a więc saletrę amonową lub saletrzak. Dawka całkowita wynosi 50‑70 kg N/ha, czyli w tej dawce należy uwzględnić ilość azotu stosowanego w nawozach wieloskładnikowych. Tak niska dawka nie powinna spowodować nadmiernej zawartości białka w ziarnie. Nie zaleca się stosować azotu pogłównie. Jęczmienia browarnego nie dokarmia się dolistnie mocznikiem. W przypadku bardzo dobrego przebiegu pogody plon ziarna może osiągać 7 t z hektara.
Jeżeli w fazie strzelania w źdźbło występują obfite opady, a łan zboża jest gęsty, zaleca się stosować regulator wzrostu, jednokrotnie, po ukazaniu się drugiego kolanka, a przed ukazaniem się ości. Jeśli dojrzewający jęczmień browarny wylegnie, uzyskuje się drobne ziarno o nadmiernej zawartości białka.
Dokarmianie dolistne
Dokarmianie dolistne nawozami mikroskładnikowymi można stosować przy wykonywaniu praktycznie wszystkich zabiegów ochrony zbóż (na choroby grzybowe i szkodniki), gdy dozwolone jest mieszanie pestycydu z nawozami dolistnymi, głównie mikroskładnikowymi. Najlepiej wykonać co najmniej dwukrotne dokarmianie, pierwszy oprysk zaleca się wykonać w końcu fazy krzewienia (siarczan magnezu i nawóz z miedzią, manganem, molibdenem i borem), a drugi oprysk w końcu fazy strzelania w źdźbło, stosując nawóz dolistny z manganem i borem. Koniec fazy krzewienia lub początek strzelania w źdźbło to najważniejszy termin stosowania większości mikroskładników, szczególnie na glebach świeżo wapnowanych i o uregulowanym odczynie o pH powyżej 6,5 oraz w suche lata.
Przyorując słomę jęczmienia jarego, pozostaje w glebie średnio na każdą 1 tonę ziarna 6,5 kg azotu (N), 2,5 kg fosforu (P2O5) i 16 kg potasu (K2O), czyli przy plonie 5 t ziarna, z przyoraną słomą wprowadza się do gleby średnio 32,5 kg azotu, 12,5 kg fosforu i 80 kg potasu.
Przyorując słomę, by przyspieszyć jej rozkład w glebie, należy zastosować azot w ilości 8 kg na 1 tonę słomy, czyli 40 kg N/ha, a więc około 90 kg/ha mocznika (Pulrea® +INu) lub około 140 kg/ha RSM. mocznik lub RSM stosować przed przyoraniem słomy, zawsze wówczas, gdy po jęczmieniu będzie uprawiana inna roślina ozima.
Wpływ nawożenia na jakość ziarna
Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność jęczmienia jarego browarnego na choroby, niedobory wody i wyleganie, decyduje także o równomiernym dojrzewaniu zboża, lepszym wypełnieniu ziarna oraz poprawia jego zdolność i energię kiełkowania. Największy wpływ na jakość ziarna wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka w ziarnie. Ponieważ ziarno jęczmienia browarnego powinno zawierać poniżej 11% białka, nawożenie azotem zaleca się stosować jednorazowo, tylko przedsiewnie, w niskiej dawce saletry amonowej. Nadmierne nawożenie azotem sprzyja także wyleganiu i rozwojowi wielu chorób oraz szkodników.
