W naszym kraju obserwuje się znaczący spadek uprawy zbóż jarych, zwłaszcza pszenicy. Główną przyczyną tej sytuacji jest dość duża różnica w plonowaniu pomiędzy formami ozimymi i jarymi tego gatunku, niejednokrotnie sięgająca nawet 50% na korzyść ozimin. Tak duże spadki plonu są wynikiem pogłębiającego się deficytu wody oraz brakiem opadów w okresie wiosenno-letnim, na które formy jare zbóż są dość wrażliwe. Jednak ze względu na bardzo dobrą wartość technologiczną ziarna, zwłaszcza pszenicy jarej poszukuje się sposobów na zwiększenie jej areału i plonowania. Badania prowadzone głównie przez firmy nasienne dowodzą, że wydłużenie okresu wegetacji, a szczególnie okresu od fazy krzewienia do fazy strzelania w źdźbło ma korzystny wpływ na plonowanie zbóż jarych – a taki efekt można osiągnąć wysiewając zboża jare późną jesienią.

Kiedy na siew ozimin jest już zbyt późno alternatywą mogą być przewódki

To odmiany zbóż jarych (pszenica, pszenżyto, żyto), które w zależności od terminu siewu zachowują się, albo jak zboża jare albo jak ozime. Nie każda odmiana jara nadaje się do późnojesiennych siewów. Aby rośliny mogły bezpiecznie przezimować muszą posiadać gen zimotrwałości, który sprawia, że rośliny są mniej podatne na stresy środowiskowe.

Cechy przewódkowe wykazują m.in. odmiany:

• Cytra, Tybalt, Parabola, Koksa, Monsun, Nawra, Olivart, Ethos, Tajfun – pszenica jara
• Andrus, Milewo, Kargo, Matejko, Milkardo – pszenżyto jare
• Bojko – żyto jare.

Przewódki osiągają plony zbliżone do plonów zbóż ozimych

Rośliny z siewów jesiennych w wyniku wydłużonej wegetacji i dobrej mrozoodporności plonują 20‑30% wyżej niż jare siane w terminie optymalnym, jednocześnie nie powodując pogorszenia ich cech jakościowych. Są także mniej podatne na niedobory wody, gdyż mogą korzystać z zapasów wody pozimowej. Mając spory zapas wody wiosną rośliny szybko się rozkrzewiają. Ponadto łan jest bardziej wyrównany, zwiększa się dorodność źdźbeł bocznych, a także obsada kłosków w stosunku do siewów wiosennych. Dojrzewają na równi z odmianami ozimymi, a nawet wcześniej.

Tabela 1: Wykaz niektórych odmian przewódkowych i ich cechy agrotechniczne

* przy wysiewie od stycznia do lutego obsada powinna wynosić 400 - 450 szt./m²

[źródło: ¹¹⁄₂₀₁₁ Twój Doradca Rolniczy Rynek]

Tabela 2: Cechy jakościowe ziarna pszenicy jarej Cytra w zależności od terminu siewu

[wg badań A. Sułek, IUNG Puławy]

Odmiany przewódkowe wysiewane są od listopada nawet do początku lutego

Wszystko zależy od warunków pogodowych jakie będą panowały w terminie późniejszym oraz na jaką fazę rozwoju rośliny przypadną największe mrozy. Najbezpieczniejszym stadium przezimowania przewódek jest faza wczesnego szpilkowania. Rośliny zbyt wyrośnięte przy braku okrywy śnieżnej i silnych mrozach są bardziej podatne na wymarznięcie.

W uprawie przewódek ważne jest odpowiednie przygotowanie stanowiska

Jakiekolwiek błędy uprawowe popełnione podczas przygotowania gleby znacznie pogarszają wzrost i rozwój roślin. Przed siewem należy dobrze rozdrobnić i wymieszać resztki pożniwne, zwłaszcza jeżeli przedplonem była kukurydza na ziarno. Nie powinno się uprawiać gleby w warunkach dużej wilgotności, gdyż taki zabieg może nadmiernie zagęścić glebę, a tworzące się zastoiska wodne zahamują wschody. Ponadto o powodzeniu uprawy odmian przewódkowych decydują warunki w momencie siewu. Nasiona należy wysiać w nie za wilgotną, dobrze uprawioną i ogrzaną glebę.

Źródło: YouTube.com, Film Pana Marka z okolic Krakowa

Zalecana ilości wysiewu to od 330 do 550 ziarniaków/m²

Późny termin siewu może znacznie pogorszyć kiełkowanie nasion, dlatego normę wysiewu powinno się zwiększyć o 15‑25% w stosunku do wysiewu w terminach wiosennych. Podnosi to koszt materiału siewnego, ale za to można liczyć na rekompensatę w postaci wyższego plonu. Głębokość siewu przewódek jest taka sama, jak dla wszystkich zbóż jarych, czyli ok. 3 cm przy rozstawie 11‑15 cm.

Przewódki nie wymagają specjalnego nawożenia

Poziom nawożenia - tak jak w przypadku wszystkich roślin uprawnych – powinien być ustalany na podstawie zasobności gleby w składniki pokarmowe. Dawki nawozów pod rośliny z genem zimotrwałości są takie same jak dla wszystkich zbóż ozimych. Do nawożenia przedsiewnego najlepiej wykorzystać nawozy wieloskładnikowe (np. Polifoska^® 4, Polifoska^® 5, Polifoska^® 6, Polifoska^® 8, Polifoska^® M, Polidap^®, Polidap^® Light), które poza głównymi składnikami NPK wzbogacone są o drugorzędne pierwiastki tj: siarka, magnez, wapń, sód czy mikroskładniki. Jeżeli chodzi o nawożenie azotowe to pierwsza wiosenna dawka ze względu na szybszy rozwój roślin powinna być podana w postaci nawozu szybkodziałającego (np. Saletra Amonowa).

Nie należy rezygnować z zaprawiania ziarna

Zaprawianie chroni rośliny przed podstawowymi chorobami grzybowymi takimi jak: zgorzel siewek, fuzarioza, śnieć cuchnąca, śnieć karłowa czy głownia pyląca. Dość istotne są również zabiegi fungicydowe w trakcie wegetacji roślin, zwłaszcza gdy przewódki wysiewane są po niekorzystnym przedplonie (zboża, kukurydza). Ochrona powinna być prowadzona tak samo, jak w przypadku zbóż sianych w terminie optymalnym.

Do niedawna przewódki były popularne jedynie w rejonach uprawy o łagodnych zimach, będących pod wpływem klimatu morskiego, np. w południowych rejonach Niemiec, Belgii czy Francji. Dzisiaj takie odmiany wysiewane są również na polskich polach. Choć dla większości rolników pomysł ten wydaje się nowatorski, to o odmianach przewódkowych w niektórych rejonach Polski mówiło się już w latach 60-tych. W warunkach ocieplenia klimatu oraz coraz częściej występujących wiosennych suszach odmiany przewódkowe w naszym kraju zyskują coraz bardziej na popularności.

A jakie jest Państwo mają zdanie na temat przewódek? Czekam na wasze komentarze.