Po trudnych warunkach pogodowych występujących nie tylko podczas jesieni, ale również w okresie zimy rzepak ozimy będzie potrzebował wsparcia azotem i siarką. Aby skutecznie wspomóc regenerację roślin pierwiastki te musimy podać jak najwcześniej.

Susza utrudniała siewy wschody i pobieranie składników pokarmowych

Niestety susza glebowa podczas siewów spowodowała, że rzepaki zostały zasiane praktycznie w pył, a na wielu plantacjach wschody były niewyrównane. Dodatkowo, w niektórych rejonach naszego kraju termin siewu rzepaku ozimego znacznie się opóźnił. Czekając na polepszenie warunków wilgotnościowych gleby, rzepaki zasiano nawet pod koniec I dekady września. Jednak dzięki ciepłej pogodzie występującej jesienią, rośliny pod koniec grudnia były w dobrej kondycji. Niestety susza glebowa spowodowała, iż azot był mniej dostępny dla roślin. Z czasem na liściach widoczne były fioletowe, czerwone i żółte przebarwienia świadczące o niedoborze składników pokarmowych, m.in. azotu.

Rośliny muszą się zregenerować

Na przełomie roku słabo zahartowane rośliny zostały dotknięte przez silne mrozy, a w wielu rejonach naszego kraju, wystąpił brak okrywy śnieżnej, która mogłaby uchronić je przed przemarznięciem. Najprawdopodobniej część plantacji trzeba będzie przeorać. Ale z oceną plantacji musimy jeszcze poczekać na cieplejsze dni. Jednak bardzo ważne jest, aby plantacje, które przetrwają zimę zostały jak najwcześniej zaopatrzone w nawozy azotowe.

Likwidacja plantacji to ostateczność

Przed przystąpieniem do prac wiosennych należy bardzo dokładnie ocenić stan roślin po zimie. Taka ocena umożliwi podjęcie decyzji, jak dalej postępować z plantacją, czy ją ratować czy zlikwidować. Decyzję o likwidacji plantacji należy traktować jako ostateczność, ponieważ nawet niewielka ilość roślin na m², pod warunkiem równomiernego rozłożenia daje wyższy plon niż roślina jara, zasiana po przeoraniu rzepaku.

Ocenę stanu przezimowania oraz przegląd pola wykonuje się w trzech etapach:

1. gdy gleba jest całkowicie rozmarznięta,
2. gdy nastąpi wznowienie wegetacji roślin,
3. dobrze jest powtórzyć ocenę po kliku dniach, gdyż rośliny wyglądające pozornie zdrowo po kilku słonecznych dniach mogą zacząć wypadać.

Niska obsada nie jest zła

Aby mylnie nie ocenić plantacji, w pierwszej kolejności sprawdzamy zagęszczenie zdrowych roślin na 1m², ich rozmieszczenie na polu, stan liści, szyjki korzeniowej i stożka wzrostu oraz stan systemu korzeniowego. Obsada rzepaku wiosną na 1 m² powinna wynosić 40‑50 zdrowych, nieuszkodzonych roślin. Jako minimum uznaje się 25‑35 roślin/m², pod warunkiem, że rośliny są dobrze rozwinięte, zdrowe i równomiernie rozmieszczone. Mają one wówczas możliwość rozkrzewienia się i tym samym zawiązania większej ilości łuszczyn. Przy mniejszym zagęszczeniu plantacji (<20 roślin/m²) gdy rośliny są nierównomiernie rozłożone oraz gdy na polu występują puste place, uzyskanie zadowalającego plonu może okazać się problematyczne.

Zostawiamy plantację i co dalej?

Obserwując plantacje rzepaczane widoczne są objawy głodu azotowego, dlatego bardzo ważne jest, aby pierwiastek ten podać jak najszybciej w postaci nawozów mineralnych, nie zapominając przy tym nie tylko o siarce, ale i potasie oraz magnezie.

Zawartość N_min

Ustalanie precyzyjnych dawek azotu może być obarczone błędem, tym bardziej że uwalnianie, czyli mineralizacja azotu w glebie oraz pobieranie azotu przez rośliny zależy w dużym stopniu od przebiegu pogody. W tym sezonie konieczna będzie analiza zawartości N_min (azotu mineralnego) w glebie, ponieważ występująca w okresie lata i jesieni susza znacznie ograniczyła mineralizację azotu organicznego. Trzeba zaznaczyć, że w zależności od mineralizacji azotu organicznego, azot glebowy może być dostępny dla roślin dopiero w późniejszym okresie wegetacji.

Test N_min wykorzystywany jest głównie do ustalania wielkości pierwszej wiosennej dawki azotu pod rzepak. Polega on na oznaczeniu sumy azotu amonowego (N-NH₄) i azotanowego (N-NO₃) w glebie do określonej głębokości, najczęściej 0‑60 cm, w okresie przedwiośnia przed ruszeniem wegetacji roślin. Głębokość pobierania próbek do głębokości 0‑60 cm można ograniczyć na polach o jednorodnym składzie granulometrycznym w całym profilu. Oznaczenie zawartości N_min w próbkach należy wykonać na świeżym materiale, dlatego ważne jest, aby próby gleby w temperaturze poniżej 4°C jak najszybciej dostarczyć do najbliższej Stacji Chemiczno-Rolniczej, najlepiej jeszcze w tym samym dniu. W przypadku konieczności dłuższego przechowywania próbek należy je przetrzymać w lodówce.

Wyniki analizy wskażą dokładnie ile azotu jest w glebie

Tabela 1. Ocena zawartości N_min (kg/ha) w glebie do głębokości 60 cm wczesną wiosną

Termin zastosowania pierwszej dawki

Decyzja odnośnie terminu zastosowania pierwszej dawki azotu jest bardzo trudna. Zastosowanie azotu zbyt wcześnie, jak i zbyt późno jest niekorzystne, ponieważ zbyt wczesna aplikacja może spowodować rozhartowanie roślin, natomiast zbyt późna – brak możliwości wjazdu w pole oraz (w przypadku niedoboru wody w glebie) słabą rozpuszczalność zastosowanych nawozów. Jedno jest pewne – to azot powinien czekać na roślinę, a nie roślina na azot. Do wczesnowiosennego nawożenia możemy zastosować nawozy tj. ZAKsan^®, Salmag^®, Saletra Amonowa 32, Pulan^®.

Rzepak ozimy jest rośliną siarkolubną

Całkowite zapotrzebowanie na siarkę, przy plonie nasion rzędu 3 ton z 1 ha, sięga 30‑50 kg S/ha (czyli 75‑125 kg SO₃). Taką ilość siarki rośliny są w stanie pobrać głównie poprzez system korzeniowy. Pierwiastek ten, powinien być więc aplikowany doglebowo zaraz po ruszeniu wegetacji. Można połączyć nawożenie azotem i siarką stosując POLIFOSKĘ^® 21, POLIFOSKĘ^® 12, POLIMAG^® S, POLIDAP^® LIGHT, Saletrosan^® 26 i Salmag z siarką^®.

Potas i fosfor pomogą pobrać azot

Jeszcze przed zastosowaniem azotu powinniśmy rozważyć podanie potasu i fosforu, gdyż składniki te wspomogą szybszą regenerację roślin po zimie. Pierwiastki te możemy uzupełnić stosując nawozy tj. POLIFOSKA^® 4, POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6, POLIFOSKA^® 8, POLIFOSKA^® M oraz POLIMAG^® S i SÓL POTASOWA.