Warunki pogodowe występujące w ostatnim czasie sprzyjają rozwojowi stonki ziemniaczanej. Na plantacjach widoczne są uszkodzenia spowodowane żerowaniem larw i chrząszczy tego szkodnika. Aby skutecznie z nim walczyć trzeba dobrze go poznać.

Poznaj dobrze swojego wroga

Pokolenie zimujące chrząszczy stonki ziemniaczanej wylatuje wiosną, gdy temperatura gleby przekroczy 15°C (około I dekady maja), w poszukiwaniu roślin ziemniaka. Znajdując plantację młodych roślin ziemniaka samice składają po kilkanaście jaj w złożach na dolnej stronie liścia (zdjęcie 2.). Jedna samica może złożyć nawet 3000 jaj.

Największe nasilenie składania jaj przypada na drugą połowę czerwca i początek lipca. Po wykluciu się larw przechodzą one na wierzchołki roślin, gdzie zaczynają żerować. Larwy przechodzą cztery stadia rozwojowe L₁, L₂, L₃ i L₄, przy czym najgroźniejsze jest stadium L₄, które potrafi w krótkim czasie zjeść całą masę liści powodując tzw. gołożery. Ostatnie stadium schodzi do gleby, gdzie przepoczwarcza się. W lipcu zaczynają pojawiać się młode chrząszcze (początek drugiego pokolenia), które intensywnie żerują na tym samym polu. W lata suche i ciepłe może pojawiać się trzecie pokolenie stonki.

Objawy żerowania stonki ziemniaczanej

Zarówno chrząszcze, jak i larwy zjadają liście ziemniaka powodując poważne szkody. Ponad 75% ubytku powierzchni liści spowodowanego przez larwy stonki ziemniaczanej jest rezultatem żerowania ostatniego stadium larwalnego L₄. W warunkach sprzyjających potrafią całkowicie pozbawić roślinę liści, pozostawiając na polu tylko grube łodygi. Około 17% zjedzonej przez larwy stonki ziemniaczanej powierzchni liści można przypisać stadium L₃. Natomiast larwy L₁ i L₂ są znacznie mniej szkodliwe i powodują straty wynoszące odpowiednio 1% i 5% ubytku powierzchni liści.

Szczególnie groźne jest żerowanie stonki na wczesnych odmianach ziemniaków w czerwcu i lipcu. Straty w plonie mogą sięgać nawet 40%. Przyjmuje się, że średnie zniszczenie 15% powierzchni masy liściowej jednego krzaka odpowiada stratom 30% plonu.

Walka ze stonką ziemniaczaną

W związku ze zróżnicowaniem szkodliwości larw stonki ziemniaczanej najbardziej efektywnym terminem wykonania zabiegu zwalczającego tego szkodnika jest przeprowadzenie go w okresie pojawienia się na plantacji larw stadium L₂-L₃. Zbyt wczesne wykonanie zabiegu jest niewskazane, ponieważ insektycydy nie zniszczą znajdujących się w tym czasie na plantacji jaj. Z kolei opóźnienie zabiegu może spowodować duże uszkodzenia roślin przez larwy, które będąc w stadium L₄ są mniej wrażliwe na działanie insektycydów.

Próg ekonomicznej szkodliwości

Decyzję o sposobie i terminie zwalczania stonki ziemniaczanej na plantacjach ziemniaka należy podjąć po przeprowadzeniu obserwacji występowania stadiów rozwojowych szkodnika oraz po ocenie jego liczebności.

W celu ograniczenia występowania szkodnika należy wykonać oprysk jednym z zalecanych insektycydów, po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości, który dla tego szkodnika wynosi:

• 1‑2 zimujących chrząszczy na 25 roślin;
• 1 złoże jaj na 1 roślinie;
• 15 larw na 1 roślinie.

Tabela 1. Preparaty zarejestrowane do zwalczania stonki ziemniaczanej w 2016 roku.

W przypadku dużego nasilenia występowania, bujnego rozwoju naci oraz w celu zwalczenia chrząszczy i starszych stadiów rozwojowych zalecane jest stosowanie wyższych dawek preparatu. Zabieg ze zastosowaniem preparatów z tej grupy najlepiej wykonywać późnym wieczorem lub wcześnie rano.

Pamiętaj o rotacji środków owadobójczych

W przypadku rozciągniętego w czasie składania jaj i wylęgu larw stonki ziemniaczanej oraz masowego, licznego pojawu chrząszczy letnich I pokolenia może zachodzić potrzeba powtórzenia zabiegów zwalczających. Konieczne jest wówczas przemienne stosowanie insektycydów z różnych grup chemicznych, aby zapobiec wystąpieniu odporności stonki na substancje aktywne.

Łączenie zabiegów

Zabieg zwalczania stonki ziemniaczanej możemy połączyć z zabiegiem dokarmiania dolistnego ziemniaków. Do dokarmiania ziemniaka, podobnie jak innych roślin, nadaje się wodny roztwór mocznika (np. mocznik.pl). Zaleca się sporządzić roztwór 6%, czyli 6 kg na 100 litrów wody.

Mocznikiem możemy dokarmiać ziemniaki od 2 do 4 razy w okresie wegetacji, od momentu wytworzenia pędów bocznych do fazy formowania jagód, również w fazie kwitnienia. Stosując mocznik dolistnie musimy wziąć pod uwagę zastosowane już nawożenie doglebowe azotem, a także azot zawarty w mieszankach wieloskładnikowych, aby nie przenawozić ziemniaków tym pierwiastkiem.