Odpowiednie zaopatrzenie roślin pszenicy ozimej w fosfor i potas już od początku wegetacji jesiennej w znacznym stopniu decyduje o dobrym przezimowaniu roślin, ich kondycji w momencie ruszenia wegetacji oraz późniejszym plonowaniu.
Ile składników potrzebuje pszenica ozima?
Pszenica jest najbardziej wymagającym zbożem, zarówno pod względem stanowiska i kultury gleby, jak również nawożenia. Wymaga gleb z przynajmniej średnim poziomem dostępności fosforu, potasu i magnezu w glebie.
Pszenica ozima na wytworzenie 1 tony plonu ziarna wraz z odpowiednim plonem ubocznym (słoma) pobiera przeciętnie 27 kg azotu (N), 10 kg fosforu (P2O5), 20 kg potasu (K2O), 5 kg magnezu (MgO), 5 kg wapnia (CaO), 3,5 kg siarki (S), wykazuje również dużą wrażliwość na niedobór miedzi (Cu) i manganu (Mn). Co oznacza, że przy zakładanym plonie 8 t/ha pszenica musi pobrać 184 kg N, 80 kg P2O5, 160 kg K2O, 40 kg MgO i 40 kg CaO.
Zadbaj o prawidłowy rozwój systemu korzeniowego rośliny
Roślina pszenicy powinna wytworzyć jesienią rozbudowany system korzeniowy, warto więc zadbać o jego prawidłowe odżywienie. Pszenica ozima, która została wysiana w optymalnym terminie w sprzyjających do prawidłowego rozwoju warunkach, powinna przed zimowym spoczynkiem wytworzyć zaczątki 2‑3 źdźbeł. Wówczas roślina wchodząca w zimowanie w fazie początku krzewienia ma rozbudowany system korzeniowy, co rokuje prawidłowe pobieranie większych ilości składników pokarmowych wiosną, łatwiejszy dostęp do wody w glebie, większą tolerancję na stresy wodne wywołane niedoborem wody, dobre przezimowanie, szybszy start podczas wiosennej wegetacji. Od dobrego rozkrzewienia się roślin już jesienią zależy przyszły plon pszenicy, ponieważ wtedy zachodzi proces różnicowania elementów kłosa, czyli programowany jest plon ziarna. Taka sytuacja będzie dotyczyła tylko roślin odpowiednio odżywionych już na starcie, przede wszystkim takimi pierwiastkami jak fosfor i potas.
Rośliny dobrze odżywione fosforem i potasem lepiej zimują i są zdrowsze
W okresie jesiennym pszenica ozima powinna być nawożona przed wszystkim potasem i fosforem. Wynika to głównie z funkcji jaką pełnią te pierwiastki. Fosfor decyduje przede wszystkim o prawidłowym wzroście i rozwoju systemu korzeniowego (co skutkuje łatwiejszym i szybszym pobieraniem wody i składników pokarmowych), szybszej regeneracji roślin po zimie, lepszym pobieraniu azotu oraz lepszym zaziarnieniu kłosów. Potas podobnie jak fosfor decyduje o efektywności nawożenia azotem oraz wpływa na przezimowanie roślin. Jednak spełnia on dużo innych niezbędnych funkcji. Przede wszystkim kontroluje gospodarką wodną rośliny, poprzez zatrzymanie wody w komórkach, co jest bardzo istotne zwłaszcza w warunkach występującej w ostatnich latach suszy. Ponadto, dobrze odżywione potasem rośliny charakteryzują się lepszą zdrowotnością i są bardziej odporne na choroby.
Skutki niedoborów P i K
Do skutków niedostatecznego nawożenia pszenicy fosforem i potasem można zaliczyć przede wszystkim redukcję systemu korzeniowego (powierzchniowe ukorzenianie się roślin, co w warunkach suszy powoduje spadek plonu), słabe krzewienie, mniejszą masą tysiąca ziaren, a także gorszą jakością ziarna, zmniejszona odporność roślin na działanie niskich temperatur, czy też większą podatność roślin na choroby grzybowe i wyleganie.
Nawozy fosforowo – potasowe najlepiej wysiać jesienią, ale….
Największe efekty nawożenia fosforem i potasem osiągniemy, gdy nawozy zostaną zaaplikowane pod orkę siewną lub uprawki pożniwne oraz dobrze wymieszane z 10‑20 cm warstwą gleby. Pierwiastki te możemy dostarczyć stosując nawozy wieloskładnikowe tj. POLIFOSKA®PLUS, POLIFOSKA ®START, POLIFOSKA®5, POLIFOSKA®6, POLIFOSKA®8, POLIFOSKA®KRZEM, POLIFOSKA®TYTAN. Dobrze jeśli nawozy dostarczymy do gleby 7‑14 dni przed siewem pszenicy. Fosfor najlepiej w całości wysiać przedsiewnie, natomiast nawożenie potasem, z uwagi na to, że jest pierwiastkiem łatwo przemieszczającym się w glebie, wymaga uwzględnienia warunków glebowych. Na glebach zwięzłych i średnich należy stosować go przedsiewnie, na glebach lżejszych, gdzie pierwiastek ten jest łatwiej wymywany, korzystniej jest wysiewać go w dwóch dawkach: pierwszą przed siewem ziarna, drugą na przedwiośniu (1/3 całkowitej dawki nawozowej).
Dawki
Potrzeby nawozowe musimy ustalić w oparciu o zasobność gleby w przyswajalne formy fosforu i potasu, warunki pobierania tych składników z gleby, kompleks glebowy, potrzeby pokarmowe roślin, wartość nawozową resztek pożniwnych, gnojowicy lub innych nawozów naturalnych i organicznych wprowadzonych do gleby oraz przewidywanego plonu. Przy stosowaniu obornika dawki fosforu i potasu możemy ograniczyć o 25 – 30 %. Startowe odżywienie roślin fosforem wymaga zastosowania minimum 20 kg P2O5, nawet w przypadku gdy zawartość fosforu w glebie jest wysoka. Doskonale sprawdza się wówczas aplikacja takiego nawozu jak POLIDAP® lub POLIDAP®LIGHT, które zawierają duże ilości dostępnego dla roślin fosforu.
Przykładowe dawki fosforu i potasu podano w tabeli 1.
Tabela 1. Zalecane dawki fosforu i potasu w kg/ha
| Zawartość składników w glebie | Kompleks glebowy | |||||
| pszenny bardzo dobry pszenny dobry | żytni bardzo dobry | pszenny wadliwy żytni dobry | ||||
| K2O | P2O5 | K2O | P2O5 | K2O | P2O5 | |
| bardzo niska | 75 | 125 | 75 | 120 | 60 | 95 |
| niska | 70 | 120 | 60 | 100 | 55 | 90 |
| średnia | 70 | 110 | 55 | 100 | 50 | 90 |
| wysoka | 40 | 90 | 35 | 80 | 30 | 70 |
| bardzo wysoka | 20 | 60 | 15 | 50 | 15 | 50 |
Źródło: Podolska, Kaczyński 1995
Optymalny odczyn gleby to podstawa
Zbilansowane i efektywne nawożenie mineralne powinno być przede wszystkim ustalone w oparciu o analizę zasobności gleby w przyswajalne formy składników pokarmowych. Pierwiastki zawarte w nawozach są tylko wtedy efektywnie wykorzystane przez rośliny, gdy gleba ma uregulowany odczyn. Złotym środkiem jest utrzymywanie lekko kwaśnego do obojętnego odczynu gleby. Niestety jeszcze na wielu polach obserwujemy problem z odczynem gleby, co utrudnia dostępność składników pokarmowych, aktywność mikrobiologiczną gleby oraz rozkład zastosowanych substancji aktywnych. Pszenica ozima należy do roślin wrażliwych na odczyn gleby, najlepiej rozwija się na stanowiskach o pH powyżej 6,0. Wrażliwość ta wynika z faktu, że przy niskim pH korzenie pszenicy nie są w stanie rozwijać się prawidłowo w obecności kationów zakwaszających.
Co z azotem jesienią?
Jesienne stosowanie azotu w pszenicy nie może być wysokie, zwłaszcza że w tym okresie pierwiastek ten jest pobierany przez roślinę w niewielkich ilościach. Dostarczenie tego pierwiastka jest wymagane wówczas, gdy roślina ta uprawiana jest po zbożach, wówczas stosujemy 20‑30 kg N/ha tylko w formie amonowej lub amidowej. Saletrzana forma azotu stosowana jesienią zawsze zmniejsza zimotrwałość roślin. Najlepiej jeśli dostarczymy go przedsiewnie w nawozach wieloskładnikowych przy okazji stosowania fosforu i potasu. Uprawa po dobrych przedplonach (rzepak, rośliny bobowate, burak) nie wymaga przedsiewnego stosowania azotu.
